Διαβάσαμε | "Μηνύματα από τα Ηλύσια Πεδία" - Νίκος Φερεντίνος

•

Περιγραφή:

Τα «Ηλύσια Πεδία» είναι ένας ψηφιακός παράδεισος. Είναι ένα πείραμα που λαμβάνει χώρα σε ένα ιδιωτικό εργαστήριο στην Ελλάδα του μέλλοντος. Εθελοντές που πάσχουν από ανίατες ασθένειες επιθυμούν, πριν πεθάνουν, να περάσει η συνείδησή τους στην πραγματικότητα αυτή. Εκτός από αυτούς στον κόσμο μπαίνουν και χαρακτήρες τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να τους υπηρετούν και να συμπληρωθούν τα διάφορα κενά. Οι άνθρωποι που περνούν μέσα ξεκινούν μια νέα ζωή. Σε αυτή δεν αργούν να κάνουν πράξη πάθη που είχαν για χρόνια καταχωνιασμένα μέσα τους, να ακολουθούν ακόμα και σκέψεις που δεν τολμούσαν στη ζωή τους να ομολογήσουν ούτε στον εαυτό τους.

Τι θα γίνει όταν το πείραμα για οικονομικούς λόγους διακοπεί; Ποια θα είναι η τύχη των ανθρώπων μέσα στο σύστημα; Ποια θα είναι η αλληλεπίδρασή τους με τους χαρακτήρες τεχνητής νοημοσύνης; Και το κυριότερο, πού θα τους οδηγήσουν τα πάθη τους;

Μια περιπέτεια γεμάτη ανατροπές έρχεται να βάλει προβληματισμούς γύρω από το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης και, κυρίως, να θέσει αντιλήψεις που είναι εδραιωμένες στο μυαλό μας σε μια εντελώς καινούργια βάση.

•

Γράφει ο Γρηγόρης Δημακόπουλος:

Τι θα γινόταν αν γινόμασταν μάρτυρες μιας εποχής όπου η πολιτισμική εξέλιξη κατίσχυε της γενετικής εξέλιξης; Αν ο ανθρώπινος νους, υπό το έρεισμα της εκλεπτυσμένης συλλογικής εργασίας, μεταλλασσόταν σε τέτοιο βαθμό που η αντίσταση ενάντια στον θάνατο δεν θα ήταν ευσεβής πόθος μα ιδεατή πραγματικότητα; Αν το αναπόφευκτο έμπαινε σε κατάσταση αιώνιας αναμονής για τους ανθρώπους και η ύπαρξή τους παρατεινόταν ως το άπειρο;

Το νέο μυθιστόρημα Επιστημονικής Φαντασίας του Νίκου Φερεντίνου αναπτύσσει αυτές ακριβώς τις ιδέες.

Τα Ηλύσια Πεδία είναι ένα ψηφιακό ιεροφυλάκιο συνειδήσεων. Ένας ουτοπικός παράδεισος όπου οντότητες ετοιμοθάνατων ατόμων, εξαρτώμενες από άυλα στοιχεία της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας και προσωπικότητας, από ορισμένες μνήμες και συγκεκριμένα μοτίβα σκέψεων, συνθέτουν έναν απομονωμένο πολιτισμό, την ύστατη και κορυφαία εκδήλωση του ανθρώπινου συλλογικού πνεύματος.

Ο Νίκος είναι ένας άνθρωπος με ανησυχίες. Ήταν φανερό στο πρώτο του βιβλίο (διαβάστε εδώ), είναι φανερό και σε τούτο το χορταστικό μυθιστόρημα. Τι ακριβώς είναι ψυχή; Ποια είναι η ποιότητα της ανθρωπότητας, οντολογικά μιλώντας; Πώς θα αντιδρούσε ο οποιοσδήποτε αν ξαφνικά ερχόταν αντιμέτωπος με την προοπτική της αιωνιότητας; Αν η απόλυτη ελευθερία έπαυε να είναι ιδανικό και αξίωση, και γινόταν τετριμμένη καθημερινότητα; Μήπως τότε τα όρια της ελεύθερης έκφρασης με την ασυδοσία θα γινόντουσαν ανατριχιαστικά ασαφή και δυσδιάκριτα, και ο κίνδυνος της ηθικής κατάπτωσης θα ήταν κάτι παραπάνω από άμεσος, θα ήταν μοιραία αναπόφευκτος;

Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα θα συναντήσετε κατά τη διάρκεια της διήγησης, που είναι διαποτισμένη από την καθαρή, στιβαρή γραφή του Νίκου και τις πάμπολλες καλοδουλεμένες ιδέες που διακατέχουν συνήθως τα κείμενά του, ενώ ξεδιπλώνεται η καθημερινότητα των ηρώων. Αρκετές από τις απαντήσεις τις δίνει το ίδιο το κείμενο, μέσω της εξέλιξης των χαρακτήρων, μα τις περισσότερες μας ωθεί να τις δώσουμε εμείς οι ίδιοι. Μας ωθεί να σκεφτούμε το πώς θα αντιδρούσαμε αν βρισκόμασταν σε έναν ουτοπικό παράδεισο, έχοντας απεριόριστο χρόνο στη διάθεσή μας, δίχως τον φόβο του θανάτου να μας στοιχειώνει, δίχως προβλήματα να βαραίνουν τους ώμους μας, δίχως την κόπωση των γηρατειών και τη φθορά των καθημερινών υποχρεώσεων να θολώνει τη σκέψη μας, και το μόνο που θα μας απασχολούσε θα ήταν να ικανοποιήσουμε απωθημένα, κρυφούς πόθους και ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Άραγε θα κάναμε ό,τι λαχταρούσε η ψυχή μας; Το πνεύμα μας θα αφυπνιζόταν κατακτώντας ένα νέο επίπεδο δημιουργικότητας ή θα ναρκωνόταν σε έναν καταστροφικό λήθαργο ανίας, έρμαιο των καταναγκαστικών του αναγκών; Μήπως η προοπτική του να έχεις τα πάντα, τελικά, ισοδυναμεί με το να μην έχεις τίποτα; Ή μήπως όταν νιώθεις πως δεν υπάρχει κανένας έλεγχος σε ολόκληρη την κοινωνία ξυπνάνε βίαια ένστικτα μέσα σου που είναι ικανά να θρέφουν ασταμάτητα τον αέναο, αιματοβαμμένο κύκλο του χάους και της απληστίας που ορίζει την ανθρωπότητα από την αρχή των πάντων; Όπως βλέπετε, είναι πολλές οι πτυχές του θέματος με το οποίο ο συγγραφέας αποφάσισε να καταπιαστεί, εγείροντας εμμέσως φιλοσοφικά ζητήματα, σε έναν άτυπο, νοερό διάλογο με τον αναγνώστη. Κι αυτό, για μένα, το να θέτει ο δημιουργός τους τροχούς του νου σε κίνηση, εξερευνώντας τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα.

Κάτι που θα ήθελα να αναφέρω είναι πως παρά τον όγκο του (776 σελίδες) το βιβλίο του διαβάζεται πολύ άνετα. Η δομή του αλλά και ο τρόπος γραφής του, του χαρίζουν μια απρόσκοπτη ροή που δεν κουράζει και το βοηθά να κρατάει το ενδιαφέρον σε υψηλά επίπεδα. Το τέλος του βιβλίου, επίσης, είναι αριστουργηματικό, ίσως ένα από τα δυνατότερα closures που έχω συναντήσει στο Ελληνικό φανταστικό. Το διάβασα με κομμένη την ανάσα.

Αρνητικά στοιχεία δεν εντόπισα παρά μόνο δυο, που κι αυτά, -αλληλένδετα καθώς είναι-, άπτονται στις προσωπικές εκτιμήσεις του καθενός, αναλόγως του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει τα έργα που επικεντρώνονται σε πολλούς πρωταγωνιστές. Οι χαρακτήρες είναι αρκετοί σε αριθμό, με αποτέλεσμα στην αρχή να δυσκολεύεσαι να τους θυμηθείς και να συνδεθείς μαζί τους. Μόλις εξοικειωθείς με τα πρόσωπα ύστερα ψάχνεις να βρεις από ποιον να αρπαχτείς (η λεγόμενη ταύτιση του αναγνώστη) και δεν ξέρεις πού να εστιάσεις. Να τονίσω, βέβαια, πως αυτή η αίσθηση χάνεται γρήγορα καθώς ο όγκος του βιβλίου λειτουργεί θεραπευτικά και σε βοηθά αφομοιώσεις πρόσωπα και καταστάσεις, ώσπου να συνειδητοποιήσεις στο τέλος πως ο δημιουργός θέλει να εστιάσεις σε όλους για να πάρεις αυτά που θέλει από την ιστορία.

Εν κατακλείδι, τα “Μηνύματα από τα Ηλύσια Πεδία” είναι ένα ακόμα αξιόλογο έργο Επιστημονικής Φαντασίας από τον Νίκο Φερεντίνο. Είναι ένα έργο που τιμά την κοινότητα του ελληνικού φανταστικού, δουλεμένο με έγνοια και φροντίδα, που στόχο έχει να εγείρει ερωτήματα και να αναπτύξει θέματα που λίγοι δημιουργοί έχουν πια την ανάγκη να αναδείξουν. Αν είστε από τους αναγνώστες που αρέσκονται στο να διαβάζουν μη επιφανειακά αναγνώσματα, σας το προτείνω ανεπιφύλακτα.