Κοσμικές επαφές στο βιβλίο “Ο γείτονας του φεγγαριού” του Νίκου Μούρα

Ένας πλανήτης Γη κατεστραµµένος, κυριευµένος από σκόνη, αποτέλεσµα της επίθεσης ενός είδους που ήρθε πέρα από τα άστρα. Τεχνολογικά προηγµένο πέρα από κάθε ανθρώπινη φαντασία και δυνατότητα, µόνο που ο σκοπός του δεν ήταν αρχικά η καταστροφή.

Στον δυστοπικό νέο αυτό κόσµο, ένας κυνικός µεσήλικας και µια νεαρή επιστήµονας προσπαθούν να προσαρµοστούν στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες γύρω τους, ενώ παράλληλα παλεύουν µε τους εαυτούς τους και µε τις επιλογές από το παρελθόν που τους στοιχειώνουν. Η µοίρα θα τους ενώσει και µαζί θα επηρεάσουν τη µοίρα ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Θα καταφέρουν οι πρωταγωνιστές µας και ο ανθρώπινος πολιτισµός συλλήβδην να σκαρφαλώσουν από το χείλος του γκρεµού, προς ένα ηλιόλουστο µέλλον; Ποιος θα επικρατήσει σε αυτή τη µάχη τελικά;

Είναι γεγονός, το οποίο με χαροποιεί ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, ότι η λογοτεχνία της Επιστημονικής Φαντασίας στην Ελλάδα έχει αρχίσει να ξεπροβάλλει και πάλι ανάμεσα στις νέες κυκλοφορίες βιβλίων Ελλήνων συγγραφέων. Το θετικό δε στην όλη υπόθεση είναι ότι τα βιβλία που προτείνονται, είναι συνήθως από ικανοποιητικά έως εξαιρετικά και ιδιαιτέρως εμπνευσμένα, οπότε διαφαίνεται μια νέα, ανανεωμένη τάση στην αναβίωση του συγκεκριμένου λογοτεχνικού υποείδους, το οποίο με γεμίζει με αισιοδοξία για την πορεία της ελληνικής ΕΦ από δω και πέρα. 

Σήμερα θα σας παρουσιάσω ένα βιβλίο που αποτέλεσε ένα από τα τελευταία μου αναγνώσματα για το 2023 και είναι το Ο Γείτονας του Φεγγαριού, του συγγραφέα Νίκου Μούρα.

Το Ο Γείτονας του Φεγγαριού είναι το τέταρτο κατά σειρά βιβλίο του, μιας και έχουν προηγηθεί άλλα δύο, τα Χιόνι τον Αύγουστο και Σερκλ, σε έντυπη μορφή, ενώ έχει κυκλοφορήσει και ένα ebook με τον τίτλο Συνουσία Δεδομένων. Η αλήθεια είναι πως τον Νίκο Μούρα τον ανακάλυψα μέσω του τελευταίου του βιβλίου, κάποια στιγμή που αναζητούσα να βρω νέα βιβλία προς αγορά, ειδικά από τον χώρο της ελληνικής ΕΦ.

Ξεκινώντας από το… “περιτύλιγμα” ένα από τα πρώτα στοιχεία που με τράβηξε ήταν σίγουρα το πολύ όμορφο και σκοτεινό, δυστοπικής αισθητικής, εξώφυλλο. Η φιγούρα ενός άνδρα που κοιτάζει τα απομεινάρια ενός κατεστραμμένου κόσμου, ενώ το φεγγάρι σχηματίζει ένα είδος φωτοστέφανου πάνω από το κεφάλι του. Τόσα, όσα χρειάζονται, οπτικά ερεθίσματα, σε συνδυασμό με την περίληψη στο οπισθόφυλλο, για να με κάνουν να το αγοράσω κατευθείαν και μάλιστα με εξαιρετικό ενδιαφέρον και προσδοκίες για την ιστορία που θα ξετυλιγόταν στις σελίδες του.

Όπως προανέφερα, πρόκειται για ένα βιβλίο ΕΦ, αν και προσωπικά θα το κατέτασσα σε αυτή την κατηγορία με την ευρύτερη έννοια του όρου. Μέσα στο βιβλίο έχουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να το υποστηρίξουν, τοποθετώντας το στην ΕΦ, αλλά είναι σίγουρα πολλά παραπάνω, πράγμα το οποίο ο αναγνώστης θα ανακαλύψει στις σελίδες του.

Ένας εξωγήινος πολιτισμός φτάνει στην Γη, η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία του πολιτισμού της, μιας και το αιώνιο ερώτημα, για το αν είμαστε μόνοι στο σύμπαν, επιτέλους απαντάται. Η επαφή και η επικοινωνία μεταξύ των δύο φυλών, αυτής των ανθρώπων και των εξωγήινων Ραέμ, έχει επιτευχθεί και όλα φαντάζουν σαν μια νέα, γεμάτη προσδοκίες, προοπτική για το μέλλον του πλανήτη και της ανθρωπότητας.

Το βιβλίο ξεκινάει αφού έχουν προηγηθεί όλα όσα έχουν συμβεί στην ανθρωπότητα, μέσα από την αναπάντεχη τροπή στις μεταξύ των δύο φυλών σχέσεις και στην πραγμάτωση του πραγματικού σκοπού της επίσκεψης των εξωγήινων Ραέμ στη Γη. Ο συγγραφέας μας δίνει μέσα από την γραφή του εικόνες δυνατές, μεταφέρει συναισθήματα απόγνωσης, καταστροφής, εγκατάλειψης. Μιας ανθρωπότητας χωρίς ελπίδα, χωρίς σχέδιο για την επάνοδο της, χωρίς προοπτική. Είναι εξαιρετικό το πως σε παίρνει από το χέρι, παρέα με τους πρωταγωνιστές του βιβλίου και σου κάνει μια περιπλάνηση στον νέο αυτό κόσμο. Εκεί που τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο, βέβαιο και σε καμία περίπτωση μόνιμο.

Η παρουσία των εξωγήινων, όπως είναι φυσικό, δρα στην ιστορία καταλυτικά, αν και οι αναφορές σε αυτούς και στις επαφές τους με τους ανθρώπους κινείται παράλληλα, διακριτικά σε σημεία, χωρίς να γίνονται πάντα το επίκεντρο της ιστορίας, όπως θα περίμενε κανείς. Οι αποφάσεις τους και οι ενέργειες τους καθορίζουν τις ζωές και τις τύχες των ανθρώπων κάτω στη Γη. Το σκάφος τους, τεράστιο σε διαστάσεις, αποτελώντας μέρος του εξωγήινου στόλου σκαφών, στέκεται ακίνητο μπροστά από το φεγγάρι και είναι εκεί για να υπενθυμίζει την παρουσία τους στους κατοίκους αυτού του πλανήτη, να τους κάνει να αγωνιούν και να προσπαθούν να επιβιώσουν, μέρα με τη μέρα, από την δεινή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει.

Δυο διαφορετικές φυλές, δυο διαφορετικές νοοτροπίες, δύο διαφορετικοί κόσμοι. Νοήμονα όντα τα οποία διακατέχονται από διαφορετικά και ξεχωριστά χαρίσματα, τα οποία διακρίνουν το ένα στο άλλο στοιχεία που λείπουν από την δική τους κουλτούρα και τον πολιτισμό. Στοιχεία που ενώ κάποιος θα πίστευε πως θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αλληλένδετα προς το γενικό καλό και το κοινό συμφέρον, αντ’ αυτού αποδεικνύεται ότι δεν μπορούν να συνδυαστούν ή έστω να διαχειριστούν με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Η ορθολογική σκέψη και στάση των Ραέμ ενάντια στην ανθρώπινη φύση, είναι ένα από τα στοιχεία που κυριαρχεί μέσα στο βιβλίο.

Η πάλη μιας εξωγήινης φυλής, προερχόμενη από τα αχανή βάθη του σύμπαντος, να κατανοήσει τον τρόπο σκέψης των κατοίκων του πλανήτη που επισκέφτηκαν και το αντίστροφο. Η λογική του σκοπού, αποστειρωμένη από το συναίσθημα. Η προσπάθεια προσέγγισης με ανθρώπινα χαρακτηριστικά και παραμέτρους σε κάτι τελείως ξένο και μακρινό, που οδηγεί τελικά στην απογοήτευση και στην κατάπτωση της αρχικής εικόνας και των προσδοκιών.

Η αποτύπωση των πρωταγωνιστών του βιβλίου μέσα από την προσέγγιση των χαρακτήρων τους, της ανάπτυξής τους, των βιωμάτων τους, των σκέψεων και των επιλογών τους, είναι βαθύτατα ανθρώπινη. Καταδύεται στην ψυχοσύνθεση τους, αντανακλώντας την στάση τους, τις βαθύτερες σκέψεις τους και τις επιλογές τους βάση των συνθηκών των οποίων καλούνται να αντιμετωπίσουν για να ανταπεξέλθουν στην κατάσταση την οποία έχουν περιέλθει, μέσα στο γενικό σύνολο το οποίο η ανθρωπότητα έχει κληθεί να διαχειριστεί. Όχι μόνο όσον αφορά, βέβαια, την αλληλεπίδραση με τον εξωγήινο πολιτισμό που έκανε την εμφάνιση του στη Γη, αλλά και όσον αφορά την αλληλεπίδρασή τους ακόμα και με τους ίδιους τους ανθρώπους, η οποία ποικίλει μιας και παρατηρούμε την προσαρμοστικότητα της ανθρώπινης φύσης απέναντι στις εκάστοτε συνθήκες. Ποιον δρόμο θα ακολουθήσει ο καθένας όντας αντιμέτωπος με τα πρωτόγνωρα αυτά δεδομένα για την Γη και την ανθρωπότητα; Πως επιλέγει κανείς να επιβιώσει και με τι τρόπους; Τι είναι έτοιμος να θυσιάσει και τι να διεκδικήσει, κάτω από μια συνεχή, απειλητική παρουσία από το διάστημα; Μια ανθρωπότητα που ακροβατεί ανάμεσα στην αγωνία για την επιβίωση, την προσφορά αλλά και την εγωιστική, ατομικιστική προσπάθεια.

Είναι όλα αυτά μαζί που συνθέτουν την φύση μας. Όλα αυτά που επηρεάζουν τις αποφάσεις μας. Σε ένα κόσμο τόσο όμοιο, αλλά και τρομερά πολυποίκιλο. Σε ένα κόσμο που οραματίζεται το καλύτερο και σε ένα κόσμο που διεκδικεί ωφελιμιστικά με κάθε κόστος.

“Τι σου λείπει περισσότερο από τον παλιό κόσμο; με ρώτησε η Μάγια. Κοιτούσε τη φωτιά που τσιτσίριζε.

Στο μυαλό μου άρχισαν να στριφογυρίζουν εικόνες, γεύσεις, μυρωδιές και ήχοι. Ήταν ένας καταιγισμός που με αιφνιδίασε, με συνεπήρε [...] Σαν να είχαμε φύγει από την Εδέμ και είχαμε βγει στον κόσμο μέσα από ένα πέπλο σκόνης, ενήλικοι και με ένα σωρό προπατορικά αμαρτήματα. Για τα οποία έπρεπε να εξιλεωθούμε. Μόνο που δεν υπήρχε τίποτα το μεταφυσικό σ’ αυτή τη μετάβαση. Ούτε στο πριν ούτε και στο μετά, επίσης. Ήταν όλα επιλογές.

Μέσα από ένα εξαιρετικό, καλοδουλεμένο τρόπο γραφής, ο Νίκος Μούρας κατάφερε να με κάνει να νιώσω τις αγωνίες των πρωταγωνιστών, την ανάγκη τους για επιβίωση μέσα σε ένα κόσμο σκληρό, κατεστραμμένο, ανάμεσα σε ανθρώπους και εξωγήινους. Αντιμέτωποι με την απώλεια, την θλίψη, την προδοσία. Ανάμεσα σε ανάγκες και κρυφές, δειλές ελπίδες για το αύριο. Σε ένα κόσμο που θα πρέπει να διεκδικήσεις, αλλά και να υποχωρήσεις, για να μπορέσεις να πας στην επόμενη μέρα. Εκείνη την ημέρα, που όσα και να έχουν συμβεί, όσα και αν επρόκειτο να συμβούν, η ανθρωπότητα θα ατενίζει για πάντα με ελπίδα και αισιοδοξία.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω και μια παρατήρηση όσον αφορά την ιστορία, μιας και θα ήθελα λίγη περισσότερη ανάπτυξη σε διάφορα σημεία του βιβλίου, ειδικά σε περιπτώσεις που αφορούν τον εξωγήϊνο πολιτισμό των Ραέμ. Από την άλλη σκέφτομαι ότι ίσως να ήταν στις προθέσεις του συγγραφέα το να μην εμβαθύνει ιδιαίτερα σε αυτούς, αλλά να τους εργαλειοποιήσει στην προσπάθεια να αναδείξει όλα αυτά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, τις συμπεριφορές, τις αποφάσεις και τις επιλογές των πρωταγωνιστών του βιβλίου.  

Ξέρω ότι περισσότερο εξέφρασα σκέψεις σε αυτό το άρθρο, αλλά αυτά είναι που μου γεννήθηκαν στο μυαλό διαβάζοντας το βιβλίο. Άλλωστε, δεν είναι και αυτός ένας από τους σκοπούς της λογοτεχνίας, το να σε βάζει να σκέφτεσαι, να αναρωτιέσαι, να προβληματίζεσαι;

Το βιβλίο Ο Γείτονας του Φεγγαριού μου χάρισε μια πολύ όμορφη, αν και στενάχωρη και γεμάτη προβληματισμό, σε σημεία, αναγνωστική εμπειρία. Μια αναγνωστική πρόταση, μέσα απ’ αυτή τη φιλόδοξη προσπάθεια στον χώρο της ελληνικής ΕΦ, που εύχομαι να έχει ανοδική πορεία από τούδε και στο εξής. Ο Νίκος Μούρας, από την εικόνα που έχω σχηματίσει μέσα από τα social media, είναι ένας διακριτικός άνθρωπος, χαμηλών τόνων που δεν αναλώνεται σε περιττές και ανούσιες “φανφαρολογίες”, παρά προτιμά να μιλάει με το έργο του και αυτό είναι κάτι που θαυμάζω και εκτιμώ ιδιαίτερα στους συγγραφείς και δη στους νέους (αν και κουβαλάει αρκετά χρόνια συγγραφικής παρουσίας στο ενεργητικό του).

Λογικά, όταν αυτό το άρθρο δημοσιευτεί, θα διαβάζω ήδη το προηγούμενο βιβλίο του, Σερκλ. Δεν ξέρω αν σας βοήθησα (ή και όχι), να σχηματίσετε μια εικόνα για το τελευταίο του βιβλίο Ο Γείτονας του Φεγγαριού, ελπίζω τουλάχιστο να σας έδωσα το ερέθισμα και να σας έκανα να το σκεφτείτε, να το ψάξετε και να κρίνετε μόνοι σας για το αν ταιριάζει και συμβαδίζει με τις αναγνωστικές σας επιλογές. Εγώ, πάντως, συνεχίζω το αναγνωστικό μου ταξίδι στην επιστημονική φαντασία του Νίκου Μούρα, με προσδοκίες και εξαιρετικό ενδιαφέρον για το έργο του!