“Οδοιπορικό στη βιβλιοθήκη του Gladstone: μια κρυφή όαση για συγγραφείς στην Ουαλία”

•

Ο Ουίλιαμ Γκλάντστοουν (William Ewart Gladstone, 1809-1898) γεννήθηκε στο Λίβερπουλ, από Σκωτσέζους γονείς. Διαπρεπέστατος πολιτικός του φιλελεύθερου κόμματος, εξελέγη πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου τέσσερεις φορές. Έτσι, για λόγους σύγκρισης, σκεφτείτε πως η Θάτσερ η μακαρίτισσα, του κόμματος των συντηρητικών, εξελέγη μόλις τρεις.

Με άλλα λόγια, όταν ο Γκλάντστοουν πήγαινε, η Σιδηρά Κυρία ερχόταν. Άσε που, ως προς την υστεροφημία της, κανένας δεν την πολυχωνεύει απ’ το Μπέρμινχαμ και πάνω. Ας αφήσουμε τα πολιτικά όμως εκεί που είναι, στον ένατο κύκλο της κολάσεως, κι ας εστιάσουμε στα δικά μας, τα συγγραφικά, τα οποία είναι κομματάκι πιο υψιπετή.

O Γκλάντστοουν, που λέτε, ως φιλομαθής άνθρωπος και φιλέλληνας (κάτι που ήταν πολύ της μοδός στη Βικτωριανή Αγγλία), ήταν πρωτεργάτης των νόμων που θεμελίωσαν τον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είχε μεράκι με την ιστορία των θρησκειών και τη θεολογία, άλλωστε —και αυτό φαίνεται από την ευμεγέθη βιβλιοθήκη που άφησε πίσω, αποκλειστικά αφιερωμένη στα δύο αυτά θέματα.
 

Η Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας Καρδίτσας έστειλε τον πράκτορά της, Μάριο Κουτσούκο, σε μια άκρως μυστική αποστολή, οπλισμένο με την καλύτερη Βρετανική προφορά του, μισό σάντουιτς μπέικον-κοτόπουλο και το φυσικό του ταλέντο να χάνει το δρόμο του σε ένα εμβαδόν δέκα τετραγωνικών. Σκοπός του, να ανιχνεύσει τη βιβλιοθήκη του Γκλάντστοουν και να συντάξει μια λεπτομερή αναφορά προς όφελος όλων των βιβλιόφιλων συγγραφέων οι οποίοι φαντασιώνονται ένα σιωπηλό ερημητήριο όπου μπορούν να αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη να καλπάσει σε καταπράσινα λιβάδια και να εργαστούν απρόσκοπτα, ελεύθεροι από τα δεσμά του χώρου και του χρόνου.

Πρόκειται για μια βιβλιοθήκη ανοιχτή στο κοινό, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να πάει και να μελετήσει τα πάνω από 250.000 βιβλία της, να γράψει, να στοχαστεί, να πιεί ένα ρόφημα ή να δειπνήσει στον πίσω κήπο της— ακόμα και να μείνει εκεί μέρες ολόκληρες στα δωμάτια φιλοξενίας που διαθέτει.

Ναι, αυτή η όαση υπάρχει. Και δεν είναι τόσο δύσκολο όσο μπορεί να νομίζετε το να την ανακαλύψετε και να την απολαύσετε!

Η βιβλιοθήκη βρίσκεται στο μικρό Ουαλικό χωριό του Hawarden, επάνω στα σύνορα Βρετανίας και Ουαλίας. “Χάρντεν” προφέρεται, και όχι “Χαουάρντεν”, όπως διαπίστωσε ο μυστικός πράκτορας ΚΟΥ.ΤΣΟΥ.ΚΟ3 στο γκισέ του τραίνου και αμέσως καρφώθηκε άσχημα τι Ελληνάρας είναι, τινάζοντας έτσι όλη τη μυστικότητα της αποστολής στον αέρα. Τουλάχιστον είχε ακόμα εκείνο το μισό σάντουιτς.

Μπορεί κανείς να φτάσει εκεί από το κέντρο του Λίβερπουλ μέσω του αστικού σιδηροδρόμου (Merseyrail) σε μόλις 40 λεπτά και κάτι ψιλά.

Από τον σταθμό του τραίνου μέχρι το κέντρο του χωριού, όπου βρίσκεται και η βιβλιοθήκη, είναι ένα τσιγάρο δρόμος: πέντε λεπτά χαλαρό περπάτημα δηλαδή, για τους μη καπνιστές.

Το Χάρντεν είναι ένα πολύ ήσυχο και γραφικό μέρος. Οι κάτοικοι, όπως είναι χαρακτηριστικό των Ουαλών, είναι φιλικότατοι. Η γλυκιά ληθαργικότητα της επαρχίας πλανιέται στον αέρα και αμέσως σε κάνει να καταλάβεις ότι βρίσκεσαι σε ένα μέρος ιδανικό για ονειροπολήσεις (με τη ζόρικη, Γιουνγκιανή έννοια της Δημιουργικής Φαντασίας) και περισυλλογή, όπου η βαβούρα της πόλης και του μυαλού επιτέλους ησυχάζουν.

Ακριβώς δίπλα από τη βιβλιοθήκη, σε απόσταση λίγων λεπτών με τα πόδια, υπάρχει η Αγγλικανική εκκλησία του St. Deiniol. “Σέιντ Ντάνιελ” προφέρεται και αυτό, όμως δεν είναι αφιερωμένη στον Βιβλικό Δανιήλ αλλά στον Ουαλό άγιο Deiniol, επίσκοπο του Bangor, ο οποίος άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο κατά τα τέλη του 6ου αιώνα.

Η εκκλησία, αν και λειτουργείται τακτικά, είναι πάντοτε ανοιχτή στο κοινό για επίσκεψη ή προσωπική προσευχή. Το δυτικό της παράθυρο έχει ένα υπέροχο βιτρό, σχεδιασμένο από τον προραφαηλήτη ζωγράφο Έντουαρντ Μπέρν-Τζόουνς (1833-1898), το οποίο απεικονίζει την προσκύνηση των μάγων. Στο ναό αυτό είχε παντρευτεί και ο ίδιος ο Γκλάντστοουν, ενώ υπάρχει και ένα εντυπωσιακό ταφικό μνημείο το οποίο τον απεικονίζει να καθεύδει μαζί με τη γυναίκα του μέσα “στη βάρκα της ζωής”, παρότι η σωρός του βρίσκεται στο Γουέστμινστερ, όπως όλων των πρωθυπουργών του Ηνωμένου Βασιλείου.

Γύρω από την εκκλησία του Αϊ-Ντένιολ θα βρει κανείς και μια μεγάλη παιδική χαρά για γκοθάδες, κάτι που οι φυσιολογικοί άνθρωποι ονομάζουν νεκροταφείο. Παρόλα αυτά, ο περίβολος του ναού, εκτός από νεκροταφείο κάνει και χρέη μίνι-πάρκου, όπου κανείς μπορεί να περιδιαβεί μέσα από τις φθαρμένες ταφόπλακες, να στοχαστεί τη ματαιότητα του βίου και να απολαύσει την εσωτερική γαλήνη που φέρνει ένα πρωινό memento mori, μαζί με τον πρώτο καφέ.

Μερικά βήματα παρακάτω, θα βρεις και την Τεκτονική Στοά του 1913, με τα χτισμένα παράθυρα, η οποία όμως δεν είναι συνήθως ανοιχτή στο κοινό. Απαραίτητο κτίριο για να συμπληρώσει την πνευματική γειτονιά που φιτάχνουν η βιβλιοθήκη και ο ενοριακός ναός. Γιατί τι να σου κάνουν τα βιβλία και ο Θεός που μιλάει από τον άμβωνα τη γλώσσα των πολλών δίχως το εσωτερικό κλειδί για να τα κατανόησεις όλα αυτά;

Λίγο παραπέρα, κάνοντας έναν περίπατο γύρω από το τετράγωνο, θα βρεθείτε και πάλι στον κεντρικό δρόμο του χωριού με τις παμπ, τα εστιατόρια, μερικά μαγαζάκια, και την είσοδο σε ένα γουστόζικο δασικό πάρκο βγαλμένο από το Σάϊρ. Αν δεν ξέρετε τι είναι το Σάϊρ, τότε σπεύστε πίσω στο τραίνο και φύγετε καρφί για Λονδίνο και κλάμπινγκ στο Μέιφερ. Δεν σας αξίζει τέτοια Αρκαδική ομορφιά!

Στην καρδιά του πάρκου θα μπορέσετε να δείτε και τα ερείπια του κάστρου του Χάρντεν, ενός οχυρωματικού κτίσματος το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον 13ο αιώνα, στον αγώνα των Ουαλών για ανεξαρτησία. Δυστυχώς ο χώρος είναι περιφραγμένος και η πρόσβαση στο κοινό επιτρέπεται μόνο συγκεκριμένες μέρες κάθε χρόνο.

Έχοντας λοιπόν περιηγηθεί στα πέριξ ώστε να “μαριναριστούμε” στην ατμόσφαιρα του μέρους, είναι καιρός πλέον να στρέψουμε την προσοχή μας στον αρχικό μας προορισμό: τη βιβλιοθήκη του Γκλάντστοουν!

Στην είσοδο μας χαιρετά ένας παλιός γνώριμος, ο παππούλης ο Αριστοτέλης, καθώς και η αναθηματική πλάκα των κτητόρων, η οποία μας πληροφορεί πως το χτίσιμο αυτής της βιβλιοθήκης-ξενοδοχείου προέκυψε σκόπιμα και δεν πρόκειται για κάποιο νεωτερισμό ο οποίος συνέβη με την πάροδο του χρόνου για να προσελκύσει λογοτεχνικό τουρισμό:

“Η κατοικία αυτή για τους σπουδαστές που καταπιάνονται με την αναζήτηση της θείας γνώσης στη βιβλιοθήκη του Αγίου Ντένιολ ανεγέρθη από τους υιούς και τις κόρες του Γουίλιαμ Γιούαρτ Γκλάντστοουν, εις μνήμην του, και με σκοπό την επαύξηση του οράματός του, εν έτει 1906”

Μπαίνοντας στη βιβλιοθήκη, θα συναντήσετε το εξαιρετικά φιλικό και πρόθυμο να βοηθήσει προσωπικό. Κι αν δεν ζηλέψετε αφόρητα την εκπληκτική δουλειά τους, να μου τρυπήσετε τη μύτη. Για να μπορείτε να έχετε πρόσβαση στον κυρίως χώρο, όπου στεγάζονται οι συλλογές και οι χώροι μελέτης, θα πρέπει να έχετε μαζί σας δύο είδη ταυτότητας ώστε να σας εκδώσουν μια “κάρτα αναγνώστη”, η οποία έχει ισχύ για 3 χρόνια. Έπειτα, με τη μαγική αυτή καρτούλα θα μπορείτε να περιδιαβαίνετε τις πύλες αυτής της Βικτωριανής Disneyland κατά βούληση από τις εννιά το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ.

Το εσωτερικό του χώρου, αν και ίσως όχι τόσο μεγάλο όσο κανείς υποθέτει αρχικά κρίνοντας από τον συνολικό όγκο του κτιρίου, σε ταξιδεύει πίσω στο χρόνο. Γοτθικά τόξα στην οροφή και στις ξύλινες δοκούς υποστήριξης, ξυλόγλυπτα κιγκλιδώματα στον ημιώροφο, μακρόστενα παράθυρα να λούζουν στο φως την κεντρική σάλα, κρυφές γωνιές ανάμεσα στα βαρυφορτωμένα ράφια.

Παντού πλανιέται αυτή η εξαίσια μυρωδιά πολυκαιρισμένου χαρτιού και παλιάς κόλλας βιβλιοδεσίας. Κανείς δεν βγάζει τσιμουδιά, παρά μόνο αν είναι απόλυτη ανάγκη. Και τότε πάλι, μόνο ψιθυριστά.

Δερμάτινες πολυθρόνες και χαμηλά τραπέζια συνθέτουν διάσπαρτα σαλονάκια όπου κανείς μπορεί να βουλιάξει πολύ πιο αναπαυτικά απ’ ότι στις καρέκλες των χώρων μελέτης. Μικρά γραφεία, διάσπαρτα ανάμεσα στο λαβύρινθο των ραφιών, στέκουν στρατηγικά αποκομμένα το ένα από το άλλο.

Ίσως προς στιγμή να σας καταλάβει και εσάς ένα αναπάντεχο déjà vu, η αλλοπρόσαλλη βεβαιότητα της ανάμνησης ότι δεν είστε πρώτη φορά επισκέπτης μα κάποιος ο οποίος επιστρέφει σπίτι του.

Υπάρχουν τρεις αίθουσες: η “θεολογική”, η οποία είναι και η κυρίως αίθουσα η οποία απαρτίζει το μεγαλύτερο μέρος του χώρου˙ η “ιστορική”, η οποία είναι ένα ευμέγεθες δωμάτιο στο οποίο φυλάσσονται τα βιβλία του ίδιου του Γκλάντστοουν και, ως εκ τούτου, όλα είναι διακοσίων ετών περίπου και άνω˙ και “ισλαμικό αναγνωστήριο”, το οποίο είναι ένα μικρό δωματιάκι, προσφάτως διαμορφωμένο, το οποίο εικάζω ότι προστέθηκε από τη διοίκηση για να εξασφαλιστεί κάποιο σχετικό κονδύλιο ή επιχορήγηση. Ξέρετε πώς δουλεύουν αυτά, μην κρυβόμαστε. Μεταξύ μας είμαστε...

Ίσως, βέβαια, να πείτε ότι “εμένα σκασίλα μου για τη θρησκεία˙ τι δουλειά έχω εκεί μέσα;”. Όμως μην το αφήσετε αυτό να σας πτοήσει. Έστω ότι δεν βρείτε κάποιον τίτλο που να κινήσει το ενδιαφέρον σας ανάμεσα στην πλουσιότατη συλλογή της βιβλιοθήκης από λογοτεχνία, ιστορία, πολιτική και θεολογία, μπορείτε πάντοτε να φέρετε τα δικά σας αναγνώσματα και απλά να χρησιμοποιήσετε τους χώρους μελέτης ως το συγγραφικό σας πάγκο εργασίας.

Η σιγαλιά των βιβλίων, σε συνδυασμό με τα εκατό και πλέον χρόνια σιωπηλής σπουδής που μυρώνουν πνευματικά το χώρο, δημιουργούν μια λογοτεχνική κατάνυξη άνευ προηγουμένου. Ο ρους του χρόνου των ρολογιών παύει να έχει νόημα όταν κανείς ξέρει πώς να δραπετεύει από την ψευδαίσθηση αυτή.

Άλλωστε, πάνω από τριακόσια βιβλία έχουν γραφτεί, δουλευτεί και εμπνευστεί στη βιβλιοθήκη αυτή.

Σε περίπτωση που ξεστρατίσετε στους δικούς σας κόσμους και σας πιάσει η νύχτα, υπάρχουν και διαθέσιμα δωμάτια στο κτίριο, τα οποία κανείς μπορεί να ενοικιάσει. Επιπλέον, κάθε χρόνο προσφέρονται και υποτροφίες / επιχορηγήσεις για ερευνητές και λογοτέχνες (https://www.gladstoneslibrary.org/accommodation/scholarships-bursaries), οι οποίες καλύπτουν τα έξοδα διαμονής έως και μία εβδομάδα (7 νύχτες).

Σίγουρα, η βιβλιοθήκη του Γκλάντστοουν μπορεί να μην είναι η μεγαλύτερη, πιο πολυτελής ή διάσημη βιβλιοθήκη του κόσμου –ούτε καν της Αγγλίας, εδώ που τα λέμε. Είναι όμως μια κρυφή γωνίτσα βιβλιοπαραδείσου, μια αληθινή χρονομηχανή στη Βικτωριανή εποχή, που αξίζει να επισκεφθείτε αν ποτέ ο δρόμος σας βγάλει σ’ εκείνα τα μέρη. Σίγουρα θα την ερωτευτείτε και θα νιώσετε σαν στο σπίτι σας.

Ποιος ξέρει; Ίσως κιόλας εμπνεύσει το καινούριο σας μυθιστόρημα ή η σπουδαστική κατάνυξη του χώρου σας ωθήσει στο να ολοκληρώσετε αυτό το οποίο ήδη γράφετε˙ ή, τέλος πάντων, θα έπρεπε να γράφετε αντί να διαβάζετε άρθρα σ’ αυτή τη σελίδα. Άντε μου μπράβο.  

https://www.gladstoneslibrary.org/