Διαβάσαμε | "Το Κορίτσι Δίχως Χέρια"
Τα παλιά χρόνια στην Ιαπωνία, οι άνθρωποι ζούσαν μέσα στα παραμύθια. Τα δάση ήταν γεμάτα από ζώα που έπαιρναν ανθρώπινη μορφή, τα παιδιά γεννιόντουσαν μέσα από φυτά, οι πανέμορφες σύζυγοι έκρυβαν την αληθινή τους φύση, για χάρη της αγάπης, και η δικαιοσύνη έφτανε πάντα στον καλό και στον άξιο, παρά τις δυσκολίες.
Τα λαϊκά παραμύθια της Ιαπωνίας είναι γεμάτα από πνεύματα, δαίμονες και θεότητες. Ο πρωταγωνιστής ωστόσο είναι η ίδια η ιαπωνική γη με τα ζώα, τα φυτά, τα νερά και τα βουνά της. Εκεί μέσα κρύβονται οι θεοί που ακούν τα αιτήματα των ανθρώπων, τα δαιμόνια με τις τρομερές δυνάμεις και την ικανότητά τους να μεταμορφώνονται, και φυσικά τα πνεύματα των νεκρών που κατοικούν στα βουνά και προσέχουν τους ζωντανούς οικείους τους.
Στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας υπάρχουν ιστορίες που καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος των ιαπωνικών λαϊκών αφηγήσεων. Το χιούμορ, η συγκίνηση, ο φόβος, η καρμική ανταπόδοση, η καλοσύνη και η κακία είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά αυτών των παλιών ιστοριών που κουβαλούν τη σοφία ενός τόπου μαγικού και μαγεμένου...
Ένα από τα πράγματα που μου αρέσουν στον ευρύτερο χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας είναι ότι, ανά τακτά διαστήματα, κυκλοφορούν κάποια βιβλία τα οποία καταφέρνουν να τραβήξουν αμέσως το ενδιαφέρον μου. Αυτό είναι κάτι που με χαροποιεί πρωτίστως ως αναγνώστη μιας και, ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου αυτού, η αίσθηση της πληρότητας που απολαμβάνω είναι ακόμη μεγαλύτερη. Αυτό είναι κάτι το οποίο είχε καταφέρει, στην πρώτη μου αναγνωστική επαφή με το έργο της η Αγγελική Ράδου, μέσα από το εκπληκτικό της βιβλίο Το Φάντασμα στο Χιόνι, το οποίο για μένα ήταν μέσα στην λίστα με τα καλύτερα βιβλία που διάβασα πέρυσι και ένα από τα καλύτερα που έχω διαβάσει από συγγραφέα του ελληνικού φανταστικού εδώ και πολύ καιρό. Αν και δεν ήταν ένα λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά ένα βιβλίο έρευνας και καταγραφής λαογραφικών στοιχείων της Ιαπωνίας, παρόλα αυτά κατάφερε να με μαγνητίσει με την συνοχή, την δομή του και το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα του (μπορείτε να διαβάσετε την άποψή μου εδώ). Έτσι και τώρα, για ακόμη μία φορά, το νέο βιβλίο Το Κορίτσι Δίχως Χέρια και άλλα ιαπωνικά παραμύθια, έρχεται να μου επιβραβεύσει τις προσδοκίες που είχα για αυτό.
Αυτή την φορά η Αγγελική Ράδου δεν είναι μόνη της στην νέα αυτή κυκλοφορία. Είναι μια από κοινού προσπάθεια μαζί με την Αγγέλα Γαβρίλη στην μετάφραση και την Λίλα Κίσσα-Φραγκομίχαλου στην εικονογράφηση του εξωφύλλου. Γυναικεία υπόθεση η σημερινή επιλογή και το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να είναι τίποτα λιγότερα εκτός από ποιοτικό και φροντισμένο, σε όλα τα επίπεδα, από αυτές τις τρεις κυρίες του χώρου του ελληνικού Φανταστικού.
Πρόκειται για μια συλλογή ιαπωνικών παραμυθιών και θρύλων που διασώζονται μέχρι σήμερα στην λαογραφική παράδοση της Ιαπωνίας και παρουσιάζονται στο ελληνικό κοινό, ύστερα από έρευνα και επιλογή τους από τις δύο υπεύθυνες για την μετάφραση τους στα ελληνικά. Το βιβλίο ξεκινάει με έναν ιδιαιτέρως χρήσιμο και κατατοπιστικό πρόλογο από την Αγγελική Ράδου, στον οποίο μας ξεδιπλώνει την ιστορία και την πορεία των παραμυθιών αυτών και των θρύλων μέσα από τις διάφορες χρονικές περιόδους, τις προσπάθειες αυτών που συνέβαλλαν για την διατήρηση και διάσωση τους μέχρι σήμερα, αλλά και χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την φύση και τον χαρακτήρα των ιστοριών αυτών. Καθώς προχωράμε στο βιβλίο θα δούμε ότι όλες οι ιστορίες είναι χωρισμένες σε κεφάλαια / θεματικές ενότητες, κάτι το οποίο μου άρεσε ιδιαίτερα μιας και η κατηγοριοποίηση τους βοηθάει τον αναγνώστη να εισχωρήσει στο κλίμα της κάθε ενότητας και των ιστοριών που περιλαμβάνει. Προσωπικά, το εκτίμησα για ένα ακόμα λόγο. Δείχνει μεράκι και αφοσίωση σε αυτή την δουλειά με το να καθίσουν και να κατηγοριοποιήσουν ανά θεματολογία τις ιστορίες, από το να τις συμπεριλάβεις απλά στο βιβλίο χωρίς καμία διακριτή κατηγοριοποίηση. Έτσι λοιπόν, ανάλογα με το στοιχείο που κυριαρχεί και πραγματεύεται η καθεμία από αυτές, συγκεντρώνονται πολύ όμορφα σε κεφάλαια που τις δένει μεταξύ τους θεματικά.
Επιπρόσθετα, ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που συμπληρώνει τις ιστορίες αυτές είναι και η παρουσία υποσημειώσεων στο κάτω μέρος της σελίδας, όπου κρίνεται απαραίτητο να επεξηγηθεί κάτι που αναφέρεται μέσα σε αυτές. Αυτό κάνει τον αναγνώστη να εισχωρήσει ακόμα καλύτερα στο περιβάλλον και την εποχή που εκτυλίσσονται οι αφηγήσεις, δίνοντας μια σφαιρική εικόνα γύρω από τα πολιτιστικά στοιχεία της εκάστοτε εποχής. Επίσης, θα ήθελα να σταθώ και να δώσω τα εύσημα στην Λίλα Κίσσα-Φραγκομίχαλου για το τόσο ταιριαστό και καλαίσθητο έργο της με το οποίο επένδυσε το εξώφυλλου του βιβλίου. Από την μία η πανέμορφη τέχνη της και από την άλλη η προσωπική της ενασχόληση με την ιαπωνική κουλτούρα, οδήγησαν σε αυτό το αισθητικά άρτιο εξώφυλλο που καταφέρνει να αποπνέει την ατμόσφαιρα και την μαγεία των ιστοριών που περικλείει μέσα του.
Το Κορίτσι Δίχως Χέρια δεν είναι ένα μεγάλο σε όγκο βιβλίο, αλλά ο αριθμός των ιστοριών που περιλαμβάνει στις σελίδες του είναι απολύτως ικανοποιητικός και επαρκής. Δεν αποτελείται από μεγάλες σε έκταση ιστορίες, μιας και θεωρώ πως είναι λογικό η δομή αυτών των παραμυθιών και θρύλων να είναι σύντομη για να μπορούν να μένουν εύκολα στην μνήμη των ανθρώπων που τις μετέφεραν από στόμα σε στόμα ανά τους αιώνες. Αν και οι ιστορίες που περιλαμβάνονται μέσα στο βιβλίο είναι σε γλώσσα απλή, αυτό δεν τις κάνει σε καμία περίπτωση απλοϊκές. Είναι ιστορίες που πηγάζουν από την λαϊκή σοφία ανθρώπων, διαφορετικών εποχών. Είναι ιστορίες που κινούνται με γνώμονα το χιούμορ, τον τρόμο, την επαφή με το υπερφυσικό, αλλά και τις διδαχές και τους προβληματισμούς που πηγάζουν μέσα από τις πράξεις και τον χαρακτήρα των ηρώων τους. Το καλό και το κακό σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης κοινωνίας... Ένα απόσταγμα γνώσης μέσα από λόγια απλά, που ταξίδεψαν για εκατοντάδες χρόνια και έφτασαν και σε εμάς μέσα από αυτό το βιβλίο.
Δεν είναι ένα εξειδεκευμένο βιβλίο που απαιτεί γνώσεις και ενασχόληση πάνω στην ιαπωνική κουλτούρα και λαογραφία, ώστε να το διαβάσεις. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όλους όσους αρέσκονται στις λαϊκές αφηγήσεις, ανεξάρτητα από όπου και αν προέρχονται. Θα σας διασκεδάσει και θα σας προβληματίσει. Θα σας συγκινήσει και θα σας θυμώσει. Το σίγουρο όμως είναι ότι η σοφία, η δικαιοσύνη και η ηθική που αποπνέουν οι ιστορίες του θα σας κάνει να το απολαύσετε, να το ξαναδιαβάσετε και να ανακαλύψετε την μεταφυσική ισορροπία που το διακατέχει, βυθίζοντας σας στις σελίδες του μέσα από την μαγευτική και τόσο ζωντανή απλότητα του…
So ja so na, sorae bakubaku*
*Αυτό συνέβη