Διαβάσαμε | "Εκπνοή" του Τεντ Τσιανγκ

Οι εννέα ιστορίες που μας προσφέρει στην Εκπνοή ο Ted Chiang, ίσως ο σπουδαιότερος εν ζωή συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, δεν εκτυλίσσονται σε κανέναν μακρινό γαλαξία, εκατοντάδες χρόνια από εδώ. Για την ακρίβεια ο κόσμος του ελάχιστα απέχει από τον δικό μας.
Με μια εκ πρώτης όψεως χαλαρή φιλοσοφική διάθεση και όχημα τεχνολογίες ένα δυο βήματα πιο εξελιγμένες από τη δική μας, ο πολυβραβευμένος Chiang εξερευνά σε εκπληκτικό βάθος οικεία ερωτήματα, που απασχολούν τον άνθρωπο εδώ και αιώνες: Μπορούμε άραγε να ταξιδέψουμε στον χρόνο; Έχει ο άνθρωπος πραγματικά ελεύθερη βούληση; Πώς επηρεάζει η μνήμη και η ανάμνηση αυτό που είμαστε; Ποια πλάσματα θεωρούνται έμβια; Ή ακόμη τι θα συνέβαινε αν ήμασταν σε θέση να παρακολουθήσουμε εναλλακτικές εκδοχές της ζωής μας;
 

Είμαστε τυχεροί που έχουμε τον Τεντ Τσιάνγκ και δεν το λέω ελαφρά την καρδία. Πρόκειται ξεκάθαρα για ένα από τους καλύτερους - μάλλον τον καλύτερο - συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας της εποχής μας.

Γράφει συλλογές ιστοριών που εμπεριέχουν μέσα τους τόσο όραμα και τόση φιλοσοφία, όσο δεν καταφέρνουν άλλοι με ολόκληρα βιβλία. Ίσως είναι αυτή η μορφή σύντομων ιστοριών που ταιριάζει καλύτερα στο συγκεκριμένο είδος. Είναι γραμμένες με χειρουργική ακρίβεια, σφιχτοδεμένες και τόσο - όσο ώστε να σου μεταδώσει αυτά που θέλει μέσα σε μία ανάγνωση. Η αλήθεια είναι πως κάθε ιστορία απαιτεί από εσένα να αφιερώσεις χρόνο προτού ξεκινήσεις την επόμενη. Να μπεις σε διάλογο με τον εαυτό σου και να αναρωτηθείς, όχι για τα μεγάλα μυστήρια του σύμπαντος, μα για την ίδια την ζωή και τον εαυτό σου.

Ο Τεντ Τσιάνγκ μπορεί να ασχολείται με έννοιες όπως η κβαντομηχανική, τα ταξίδια στο χρόνο, η τεχνητή νοημοσύνη κλπ, μα όλα αυτά τα χρησιμοποιεί σαν όχημα προκειμένου να ερεθίσει την φαντασία σου. Και όχι απλά την ερεθίζει, μα κάνει γλυκό έρωτα μαζί της και στο τέλος ανάβει και τσιγάρο. Ο συγγραφέας έχει το χάρισμα, μέσα από απλή γραφή, να σου μεταδώσει υψηλές έννοιες. Σε κάνει να θέσεις καίριες ερωτήσεις, που πιθανότατα να μην τις είχες σκεφτεί ποτέ. Πάντα με μια μελαγχολική τρυφερότητα για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Ας μου επιτραπεί να πω πως είναι ένας σύγχρονος Αίσωπος καθώς κάθε ιστορία του έχει ένα (ή και πολλά) ηθικό δίδαγμα στο τέλος.

Όπως και η προηγούμενη αριστοτεχνική συλλογή του “Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες” (όπου μία από αυτές έγινε μια ενδιαφέρουσα κινηματογραφική ταινία με τον τίτλο “Η Άφιξη”, του 2016) έτσι και εδώ έχουμε μελλοντικούς κόσμους που δεν απέχουν πολύ από εμάς. Οι χαρακτήρες του ζουν με τεχνολογίες που μοιάζουν πως θα γίνουν πραγματικότητα σε λίγο καιρό, έτσι είναι και πιο εύκολο να τις αποδεχτούμε. Κάποιες από αυτές είναι τρομαχτικές, ενώ άλλες είναι συναρπαστικές. Όλες όμως κρύβουν κινδύνους και θέτουν νέους στοχασμούς για τον απλούστατο λόγο ότι ο άνθρωπος είναι ένα πολυεπίπεδο ον που αντιλαμβάνεται έννοιες όπως “ηθική”, “ελεύθερη βούληση”, “δικαιώματα”, “εικονική πραγματικότητα” κλπ. Μου θύμισε την τηλεοπτική σειρά Black Mirror, αν και το όραμα του Τσιανγκ την ξεπερνάει με ευκολία.

Ο Τεντ Τσιάνγκ δεν έχει γράψει κάποιο μυθιστόρημα μέχρι στιγμής, ενώ έχει εκδώσει μόλις δύο συλλογές. Προφανώς είναι ένας τελειομανής συγγραφέας που μελετάει πολύ το έργο του πριν το εκδώσει, προκειμένου να βγει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, κάτι που φαίνεται άλλωστε. Το “Εκπνοή” είναι ένα αριστούργημα. Ειδικά οι φίλοι της επιστημονικής φαντασίας και της φιλοσοφίας δεν πρέπει να το χάσουν.