Συνέντευξη με τον Χρήστο Αζαριάδη

“ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΡΕΣ”

Μόλις είδα αυτό τον τίτλο στην ανακοίνωση των Εκδόσεων Bell, ένα αόρατο χέρι σκάλισε το έδαφος της περιέργειάς μου. “Πώς θα έμοιαζε, άραγε, ο κόσμος μας αν δεν υπήρχαν άντρες;” αναρωτήθηκα και έσπευσα να διαβάσω το βιβλίο του Χρήστου Αζαριάδη. Η ιστορία του δεν είναι ευχάριστη- μιας και το δυστοπικό περιβάλλον στο οποίο εξελίσσεται, σου σφίγγει την ψυχή- αλλά, διαβάζεται πολύ ευχάριστα και οι σελίδες κυλάνε αβίαστα χάρη στη γρήγορη, άμεση γραφή, που κάνουν την περιπέτεια ακόμη πιο συναρπαστική. Οι χαρακτήρες είναι όλοι ιδιαίτεροι, καθένας κουβαλά τη δική του ιστορία και έτσι μπορούμε να ταυτιστούμε μαζί τους, να νιώσουμε τις αγωνίες τους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια ιστορία βγαλμένη από τη φαντασία, που θέτει πολλούς κοινωνικούς και ηθικούς προβληματισμούς.

Ας δούμε, όμως, τι μας είπε και ο ίδιος ο συγγραφέας!

1. Χρήστο, καταρχάς σε καλωσορίζουμε στη Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας Καρδίτσας και σε ευχαριστούμε πάρα πολύ που δέχτηκες να μας μιλήσεις! Πες μας λίγα λόγια για την ιστορία του νέου βιβλίου σου.

Καλώς σας βρήκα. Η χαρά είναι δική μου. Η Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας Καρδίτσας είναι μία πολυπληθής ομάδα και αισθάνομαι τιμή να μιλήσω στους φίλους της. Το “Χωρίς Άντρες” είναι, όπως λέω και στο Εισαγωγικό Σημείωμα, μία ιδιαίτερη ιστορία. Ο αναγνώστης παρακολουθεί επτά γυναίκες, οι οποίες ζουν σε μία μεταποκαλυπτική Αθήνα, μετά τον θάνατο όλων των αντρών στον κόσμο. Αυτό σε μία πρώτη ανάγνωση, διότι σε ένα δεύτερο επίπεδο είναι μία ιστορία για την αδικία.

2. Είναι ολοφάνερο, πως η ιστορία σου έχει ως κεντρικό νόημα την εκμετάλλευση του αδύνατου από τον δυνατό, αλλά και το πώς ο αδύνατος συμπεριφέρεται ως δυνατός, όταν τα δεδομένα αλλάζουν. Εσύ θεωρείς ότι αυτήν την περίπτωση την έχεις συναντήσει πολλές φορές στη ζωή σου; Είναι κάτι που το βιώνεις συχνά γύρω σου και σου έδωσε το έναυσμα για να γράψεις αυτό το βιβλίο;

Πράγματι. Αυτή ακριβώς είναι η ουσία του βιβλίου, όπως εύστοχα παρατηρείτε. Για να είμαι ειλικρινής, ναι το έχω συναντήσει στην ζωή μου. Ακόμη και εγώ ο ίδιος έχω υπάρξει μέρος αυτής της σχέσης. Πολύ συχνά σκέφτομαι το “και αν;”. Και αν αλλάξει η δυναμική μίας σχέσης; Πώς θα είναι τα πράγματα; Κάπως έτσι κατέληξα στην ιδέα του “Χωρίς Άντρες’’.

3. Οι ηρωίδες σου είναι εφτά γυναίκες, οι οποίες έχουνε σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Όλες τους έχουνε την δική τους ξεκάθαρη προσωπικότητα και κουβαλάνε την δική τους πονεμένη ιστορία. Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να μπεις στην γυναικεία ψυχοσύνθεση εφτά διαφορετικών θηλυκών ατόμων και να περιγράψεις με τόση ακρίβεια το πως σκέφτονται και το πως αισθάνονται;

Με χαροποιεί ιδιαίτερα η ερώτησή σας. Με χαροποιεί να ακούω από μία γυναίκα ότι περιέγραψα με ακρίβεια την γυναικεία ψυχοσύνθεση. Ομολογουμένως, ήταν κάτι πολύ πολύ δύσκολο. Οι γυναίκες (ως επί το πλείστον, διότι δεν μου αρέσουν οι απολυτότητες) έχουν περισσότερο βάθος και περισσότερη ενσυναίσθηση από τους άντρες. Αλλά το πραγματικά δύσκολο ήταν η μοναδικότητα. Ο κάθε άνθρωπος και, εν προκειμένω, η κάθε γυναίκα είναι μοναδικοί. Ο κάθε ένας και η κάθε μία σκέφτεται, λειτουργεί και πράττει με τον δικό του τρόπο. Άλλα βιώματα, άλλες αξίες, άλλη ηθική πυξίδα. Ήθελε πολλή δουλειά το συγκεκριμένο κομμάτι.

4. Πιστεύω ότι ένα από τα βασικότερα ερωτήματα που δημιουργείται στο μυαλό του αναγνώστη, από τις πρώτες κιόλας σελίδες, είναι με ποιο τρόπο έχουν πεθάνει όλοι οι άντρες. Και θεωρώ ότι ήταν κάτι, που θα έπρεπε να έχει μία πολύ συγκεκριμένη εξήγηση, την οποία πιστεύω ότι δίνεις τελικά.  Νομίζω ότι ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο, το οποίο χρειάστηκε πάρα πολλή σκέψη. Ισχύει κάτι τέτοιο; Ή η λύση αυτή ήταν κάτι που είχες σκεφτεί εξαρχής;

Όταν γράφω ένα βιβλίο, ακριβώς για να μπορώ να δίνω μία πειστική εξήγηση, είμαι υποχρεωμένος από την αρχή να γνωρίζω το τέλος του. Έχω πετάξει πολλές όμορφες ιδέες, επειδή δεν θα μπορούσα στο τέλος να δώσω ένα αληθοφανές, έστω, τέλος. Στην συγκεκριμένη περίπτωση το κατάφερα (αν και είχα αρκετή βοήθεια).

5. Η θεματολογία του βιβλίου σου είναι τέτοια που θα μπορούσες να το τοποθετήσεις σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Ας πούμε, πιστεύω ότι πιο εύκολα θα μπορούσες να το τοποθετήσεις π.χ. στην Αμερική. Γιατί διάλεξες να εξελιχθεί τελικά η ιστορία σου στην Αθήνα;

Θα ήθελα να πιστεύω πως πράγματι το μήνυμα του βιβλίου δεν γνωρίζει όρια και σύνορα. Προσωπικά, όμως, μου αρέσει να γράφω για Έλληνες χαρακτήρες. Θεωρώ, ότι πιο εύκολα μπορεί ο Έλληνας και η Ελληνίδα, ως αναγνώστες, με τον Γιώργο, την Άννα και την Δήμητρα, παρά με την Τζόζεφιν, την Μπριζίτ και τον Ίαν.

6. Πέρα από το δυστοπικό κλίμα, που μας δίνεις όσον αφορά γενικά την κοινωνία των γυναικών που έχουν απομείνει, μας περιγράφεις και μία πολύ κλειστή κοινωνική ομάδα, ένα μικρό σύνολο γυναικών που ζούνε κάτω από κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες σε ένα συγκεκριμένο μέρος. Απ’ ότι κατάλαβα, οι κανόνες εκεί είναι περίεργοι και ένιωσα ότι σε εκείνο το σημείο ήθελες να δώσεις στους αναγνώστες σου το μήνυμα ότι όταν ο άνθρωπος βρεθεί σε συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί εύκολα να παραβλέψει πράγματα, να δεχτεί πράγματα, να υπομένει πράγματα που διαφορετικά δεν θα τα ανεχόταν με τίποτα. Κατά πόσο πιστεύεις ότι αυτό ταυτίζεται με την κοινωνία σήμερα, αν κρίνουμε αυτά που έχουμε ήδη περάσει και τις συνθήκες που έχουμε ήδη βιώσει; Σε έχουν επηρεάσει σε σημείο που να θέλεις να βάλεις αυτό ακριβώς το κλίμα στην ιστορία σου ή απλά η ιστορία σε οδήγησε μόνη της στο να φτιάξεις αυτό το κλίμα;

Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ήθελα έναν μεταποκαλυπτικό κόσμο. Διότι σε μία λειτουργική και ευνομούμενη κοινωνία, οι άνθρωποι δρουν πάντοτε μέσα στο φάσμα του Νόμου. Διότι, πολύ απλά, αν δεν το κάνουν, ο Νόμος θα τους ελέγξει και, αν τους βρει ενόχους, θα τους σωφρονίσει. Τι θα περιμέναμε, όμως, από μία κοινωνία όταν δεν υπάρχει ο Νόμος; Δεν υπάρχει μία αστυνομική, μία δικαστική ή μία σωφρονιστική αρχή; Ισχύει αυτό που λέει ο Αριστοτέλης ότι δηλαδή “Αν δεν υπήρχε ο Νόμος, ο άνθρωπος δεν θα είχε όρια;” Θα έκανε συνεχώς παράνομες πράξεις; Διότι εκεί κρίνεται ο άνθρωπος.

Στις κακουχίες πράγματι οι γκρίζες περιοχές είναι περισσότερες. Δεν ξέρω, με άλλα λόγια, αν ο κόσμος θα έδινε σημασία στην ιδιοκτησία, την προστασία της τιμής ή στα προσωπικά δεδομένα αν ο πολιτισμός σταματούσε. Αυτός είναι ένας προβληματισμός που προσπαθώ να θέσω.

7. Αν θεωρήσουμε ότι καθετί είναι ο κρίκος μιας αλυσίδας, νομίζω ότι αν εκλείψει έστω και ένας κρίκος ανατρέπεται η ισορροπία και αυτό είναι κάτι το οποίο είναι κοινώς αποδεκτό ως σκέψη. Ο κρίκος που διάλεξες εσύ να σπάσεις είναι οι άντρες και όταν χάνονται επικρατεί το χάος. Νομίζεις ότι το αποτέλεσμα θα ήταν ίδιο εάν είχαν εκλείψει οι γυναίκες; Και γιατί τελικά επέλεξες να μείνει ο κόσμος χωρίς άντρες και όχι χωρίς γυναίκες;

Η ιστορία τοποθετείται λίγους μήνες μετά την απώλεια των αντρών. Πράγματι επικρατεί το χάος. Τουλάχιστον στην αρχή. Δεν θέλω να δείξω ότι οι γυναίκες επ’ άπειρον θα έμεναν σε συνθήκες χάους. Απλώς σε ένα πρώτο στάδιο, το σοκ είναι τέτοιο που παραλύει το εναπομείναν φύλο.

Νομίζω, ότι ένα αντίστοιχο βιβλίο αλλά με τους άντρες αντί των γυναικών, δεν θα είχε το ίδιο αναγνωστικό ενδιαφέρον. Οι άντρες ως πιο πρακτικά μυαλά ίσως συνέρχονταν πιο γρήγορα, αλλά δεν θα βίωναν την ίδια εσωτερική πάλη, όπως οι πρωταγωνίστριες μας.

8. Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισες καθώς έγραφες την ιστορία σου; Και με ποιους τρόπους κατάφερες να την ξεπεράσεις;

Με προβλημάτιζε ιδιαίτερα το μήνυμα που θα έπαιρνε στο τέλος ο αναγνώστης. Με φόβισε η σκέψη ότι δεν θα γινόταν αντιληπτή η αλληγορία του βιβλίου. Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπόρεσα να κάνω και πολλά επ’ αυτού, παρά μόνο να δείξω εμπιστοσύνη στους αναγνώστες μου.

9. Αυτό είναι το δεύτερο βιβλίο σου και κινείται επίσης στο χώρο της φαντασίας. Ποια είναι η γνώμη σου για το συγκεκριμένο είδος λογοτεχνίας στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια; Και για ποιο λόγο εσύ επέλεξες να γράψεις φαντασία και όχι κάποιο άλλο είδος; Τι ήταν αυτό που σε κέρδισε;

Δεν μου αρέσει να βάζω ταμπέλες στα λογοτεχνικά είδη. Δηλαδή, το πρώτο μου βιβλίο ήταν και μυστηρίου. Ήταν και επιστημονική φαντασία. Είχε και χιούμορ και ανατροπές. Το δεύτερο είναι πιο δυστοπικό. Αλλά και κοινωνικό. Θεωρώ, πως η φαντασία είναι ένα παρεξηγημένο είδος. Φανταστική λογοτεχνία δεν είναι και τα Ομηρικά Έπη; Ή οι μύθοι του Αισώπου; Οτιδήποτε δεν είναι δοκίμιο ή ιστορική λογοτεχνία είναι, αυτόματα, λογοτεχνία του φανταστικού. Και γιατί να μην είναι; Στο φανταστικό, ο συγγραφέας δεν γνωρίζει όρια. Μπορεί να γράψει για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια τεχνολογία ή που τα πάντα ρυθμίζονται από αυτήν. Για μυστικές φράξιες υπερανθρώπων ή σχολές μαγείας. Για αυτό και μου αρέσει. Μπορώ να γράψω ό,τι θέλω και ό,τι με βολεύει, προκειμένου να περάσω το μήνυμά μου στον αναγνώστη.

10. Ίσως είναι ακόμη πάρα πολύ νωρίς, μιας και μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο σου, αλλά θα ήθελα να σε ρωτήσω αν έχεις σκεφτεί κάποια ιδέα για το επόμενο βιβλίο σου ή αν έχεις ξεκινήσει κάτι καινούργιο; Και αν θέλεις, δώσε μας μερικά μικρά στοιχεία, αν έχεις ξεκινήσει όντως κάτι.

Έχω γράψει μία νέα ιστορία. Είναι πιο πολύ περιπέτεια, με ανατροπές και χιούμορ. 

Σε ευχαριστούμε πάρα πολύ Χρήστο για τις απαντήσεις σου! Εύχομαι το “Χωρίς άντρες” να είναι καλοτάξιδο και να αγαπηθεί και από άντρες και από γυναίκες,  που θα λάβουν τελικά όλα τα μηνύματα που θέλεις να περάσεις!

Εγώ σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια και τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σας! Εύχομαι τα καλύτερα σε εσάς και την Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας Καρδίτσας.