Στον αλλόκοτο κόσμο του Twin Peaks

“Υπάρχει ένα είδος κακού εκεί έξω. Κάτι πολύ, πολύ παράξενο σε αυτά τα αρχαία δάση. Πείτε το όπως θέλετε – σκοτάδι, μια παρουσία. Παίρνει πολλές μορφές...αλλά είναι εκεί έξω από τότε που μπορεί να θυμηθεί κανείς”
Σερίφης Χάρι Σ. Τρούμαν

Γένεση της σειράς κι ένα σύντομο χρονικό

Ο Ντέιβιντ Λιντς και ο Μαρκ Φροστ, συναντήθηκαν για πρώτη φορά την άνοιξη του 1986, στα πλαίσια ενός ντοκιμαντέρ που αφορούσε την ζωή της Μέριλιν Μονρό. Από την αρχή συμπάθησαν ο ένας τον άλλον και παρόλο που το συγκεκριμένο πρότζεκτ δεν πήρε σάρκα και οστά, σηματοδότησε την αρχή της φιλίας τους.

Η καριέρα του Λιντς βρισκόταν τότε σε ανοδική πορεία, ήταν ήδη αρκετά γνωστός σκηνοθέτης, έκανε περιστασιακά περάσματα μπροστά από τις κάμερες και οι εκθέσεις ζωγραφικής του ξεπουλούσαν. Ένας από τους λόγους που κατάφερε να γίνει τόσο επιτυχημένος ήταν ότι παρέμενε προσιτός και είχε αίσθηση του χιούμορ. Όλοι τον λάτρευαν κι έδιναν για αυτόν, τον καλύτερο τους εαυτό.

Εκείνη την περίοδο δεν ήθελε να γυρίσει ταινία αλλά σειρά και ο Φροστ ήταν ιδανικός συνεργάτης αφού είχε δουλέψει σαν σεναριογράφος στο επιτυχημένο Hill Street Blues (είχε προβληθεί και στην ελληνική τηλεόραση). Συναντιόντουσαν σχεδόν καθημερινά σε διάφορα καφέ του Λος Άντζελες και κάποια στιγμή έπεσε στο τραπέζι, με αρχικό τίτλο Northwest Passage, η υπόθεση δολοφονίας μιας όμορφης και δημοφιλούς μαθήτριας επαρχιακού λυκείου. Οι άνθρωποι του ABC έδειξαν ενδιαφέρον κι ο Λίντς τους εντυπωσίασε δείχνοντας τους έναν χάρτη της περιοχής που είχε ζωγραφίσει ο ίδιος. Ο κόσμος της σειράς υπήρχε με κάθε λεπτομέρεια στο μυαλό του. Τελικά εξαιτίας μιας απεργίας των σεναριογράφων, πέρασε ένας χρόνος μέχρι να γυριστεί ο πιλότος που θα προβαλλόταν την άνοιξη του ’90.

Οι δύο φίλοι έγραψαν το σενάριο του μέσα σε ένα μήνα. Στην πραγματικότητα το μόνο που γνώριζαν ήταν το πως θα ξεκινούσε η σειρά. Με το πτώμα της μαθήτριας να ξεβράζεται, τυλιγμένο μέσα σε πλαστικό, στις όχθες μιας λίμνης. Ο Λιντς ξάπλωνε σε μια πολυθρόνα, παρόμοια με αυτές των ψυχιάτρων, και “πυροβολούσε” με ιδέες, σκηνές και γεγονότα τον Φροστ που έγραφε σε μια γραφομηχανή. Αυτός τα κρατούσε ή τα άλλαζε προτείνοντάς του κάτι διαφορετικό, σε ένα δημιουργικό παιχνίδι που θύμιζε παρτίδα πινγκ πονγκ. Το υλικό ήταν αντισυμβατικό όμως ο Λιντς γνώριζε πώς να πλοηγηθεί στον κόσμο του Twin Peaks ενώ ο Φροστ ήταν εξοικειωμένος με τους κανόνες και τους περιορισμούς της μικρής οθόνης. Όταν τέλειωσαν ο Λιντς έκανε το κάστινγκ κι άρχισε να ψάχνει την κατάλληλη τοποθεσία για τα γυρίσματα. Επισκέφτηκαν κατόπιν συστάσεων μια περιοχή στην πολιτεία της Oυάσιγκτον κι εκεί όλα όσα αναζητούσαν, εμφανίστηκαν ως δια μαγείας μπροστά στα μάτια τους.

Ντέιβιντ Λιντς και Μαρκ Φροστ

Ο Λιντς έκανε τα πάντα όπως τα είχε φανταστεί. Οι εσωτερικοί χώροι στήθηκαν με έναν άβολο, ασυνήθιστο τρόπο που δημιουργούσε παράξενα συναισθήματα ενώ τα εξωτερικά πλάνα συγκέντρωναν όλα τα χαρακτηριστικά ενός American Gothic τοπίου, δηλαδή μιας σκοτεινής κι απειλητικής άγριας φύσης. Παρόλο που ήταν τελειομανής και ιδιαίτερα επίμονος στο στήσιμο και στις λεπτομέρειες των πλάνων, άφηνε μεγάλο περιθώριο αυτοσχεδιασμού στους ηθοποιούς. Τους πρότεινε ή του πρότειναν πράγματα την τελευταία στιγμή κι όλα χώραγαν μέσα στο καζάνι μαύρου χιούμορ και ερέβους που ήταν το Twin Peaks. Αυτά που αλλού θα φάνταζαν παράδοξα ή άστοχα, εκεί “κούμπωναν” μια χαρά. Τα γεγονότα που συνέβαιναν την δεδομένη στιγμή στη δική του ζωή ή των συνεργατών του, όπως και κάποια ιδιαίτερα ταλέντα τους, έβρισκαν τον δρόμο τους στα γυρίσματα. Όταν έμαθε τυχαία πως ένας από τους ηθοποιούς ήξερε κλακέτες, τον προέτρεψε να χορέψει επάνω σε ένα γραφείο– σε μια σκηνή όπου λίγο πιο πριν μιλούσε για την δολοφονία κάποιου. Ή όταν ο σκηνοθέτης συνάντησε τον Δαλάι Λάμα, αποφάσισε να προσθέσει μια επιπλέον σκηνή όπου o πρωταγωνιστής ανέλυε την κατάσταση στο Θιβέτ. Κάποιοι από τους χαρακτήρες προέκυψαν στην πορεία και στην πραγματικότητα η σειρά εξακολουθούσε να χτίζεται από επεισόδιο σε επεισόδιο. Η κυρία π.χ. που κουβαλούσε τον κορμό δέντρου ήταν υπαρκτό πρόσωπο, την είχε δει ο Λιντς στην Καλιφόρνια το ’73, και ήθελε από τότε να χρησιμοποιήσει την εικόνα της σε κάποια από τις δουλειές του. Όλοι θα θυμούνται επίσης πως τα ντόνατ, οι πίτες και ο καφές είχαν την τιμητική τους αφού του άρεσαν πολύ. Η σειρά ήταν αντανάκλαση των προσωπικών του προτιμήσεων και ιδιαιτεροτήτων.

Όπως είναι φυσικό δεν θα άφηνε ούτε την μουσική επένδυση στην τύχη και ο Άντζελο Μπανταλαμέντι ήταν η φυσική του επιλογή αφού είχαν συνεργαστεί στην ταινία Blue Velvet. Το κύριο θέμα ήταν χαρακτηριστικό και το σάουντρακ (που ανέβηκε ψηλά στα charts πολλών χωρών) ταίριαζε απόλυτα με την ατμόσφαιρα της σειράς, συμβάλλοντας καθοριστικά στην επιτυχία της.

Την πρεμιέρα του Twin Peaks παρακολούθησαν 35 εκατομμύρια τηλεθεατές και ο πρώτος κύκλος ήταν θρίαμβος. Πριν ακόμα βγει στον αέρα η συνέχεια, η Τζένιφερ, κόρη του Λιντς, έγραψε και κυκλοφόρησε το “Κρυφό Ημερολόγιο της Λώρα Πάλμερ” που έγινε bestseller. Τα πράγματα όμως δεν πήγαν εξίσου καλά στον επόμενο κύκλο όπου ο Λίντς, εξαιτίας των υποχρεώσεών του, αναγκάστηκε να απουσιάσει. Οι υπεύθυνοι του ABC πίεσαν τον Φροστ να αποκαλύψει τον δολοφόνο της Λώρα Πάλμερ νωρίτερα απ’ ότι είχε προγραμματιστεί κι όταν εκείνος υπέκυψε στις απαιτήσεις τους, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού έχασε το ενδιαφέρον του. Κάτι που θα είχε αποτραπεί αν ήταν παρών ο Λιντς που δεν δεχόταν εξωτερικές παρεμβάσεις.

H ελληνική έκδοση του βιβλίου

Παρά τις προσπάθειες του Φροστ να συνεχίσει την ιστορία με διαφορετικό τρόπο, η σειρά ολοκληρώθηκε το 1991.Την επόμενη χρονιά γυρίστηκε η ταινία prequel Fire Walk With Me που ήταν και η ταφόπλακα του κόσμου του Twin Peaks. Το 2017 οι Λιντς και Φροστ επέστρεψαν με καινούριο κύκλο και σχεδόν ολόκληρο το αρχικό καστ, μόνο που η μαγεία είχε χαθεί.

Γενική ανασκόπηση και παρατηρήσεις

Δεν έχω πρόθεση να κάνω λεπτομερή ανάλυση των όσων συμβαίνουν στην σειρά, θα ήταν πρακτικά αδύνατο. Νομίζω ότι κάποιος θα πρέπει να την παρακολουθήσει αρκετές φορές, εστιάζοντας σε διαφορετικά πράγματα προκειμένου να συνειδητοποιήσει το εύρος των όσων διαδραματίζονται. Έχουν γραφτεί διατριβές επάνω στο θέμα όμως σε αυτό το σημείο θα κάνω μια διαπίστωση. Η υπερανάλυση και η προσπάθεια ανίχνευσης των προθέσεων ενός μεγάλου δημιουργού είναι άστοχη. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτός κινείται ενστικτωδώς βγάζοντας από το υποσυνείδητό του πράγματα που ούτε ο ίδιος γνωρίζει πως υπάρχουν εκεί. Πολλά από αυτά που έχουν λεχθεί είναι υπερβολές ενώ άλλα είμαι σίγουρος πως θα έκαναν τον Λιντς να χαμογελάσει συνωμοτικά.

Όπως έχει πει ο ίδιος, το σπουδαιότερο κομμάτι της σειράς είναι ο πιλότος και σε αυτόν θα σταθώ παραπάνω. Στους τίτλους εισαγωγής βλέπουμε την φυσική ομορφιά της περιοχής, η παρουσία των ανθρώπων, που υποδηλώνεται εμμέσως και μόνο, είναι δευτερεύουσας σημασίας. Μια πινακίδα μας καλωσορίζει στο Twin Peaks που δείχνει αποκομμένο και μοναχικό. Οι δίδυμες βουνοκορφές που δεσπόζουν πάνω από την μικρή πόλη, μοιάζουν με γυναικεία στήθη και δεν είναι διόλου τυχαίο. Δύο καταρράκτες χύνουν τα νερά τους από ψηλά και οι τίτλοι σβήνουν στα θολά νερά μιας λίμνης όπου κολυμπούν δυο πάπιες. Όταν μεταφερθούμε στο εσωτερικό του σπιτιού που βρίσκεται στις όχθες της, ο φακός εστιάζει σε μια μαύρη λάμπα που έχει το σχήμα ενός ζεύγους κυνηγόσκυλων. Η κάμερα μετακινείται αριστερά και βλέπουμε μια από τις ηθοποιούς να βάζει κόκκινο κραγιόν μπροστά στον καθρέφτη, μόνη με την αντανάκλαση της.

Από τις πρώτες κιόλας στιγμές αποκαλύπτεται ο εκκεντρικός δυισμός που επικρατεί σε ολόκληρη την σειρά και που χαρακτηρίζει το έργο του Λιντς γενικότερα. Ο κόσμος του είναι διχοτομημένος, φως και σκοτάδι συνυπάρχουν και η αφήγησή του συχνά περιστρέφεται γύρω από την δυνατότητα ή την αποτυχία των χαρακτήρων του να προσεγγίσουν την μία ή την άλλη πλευρά. Η διαπερατότητα γίνεται ζωτικό στοιχείο της πλοκής και το μυστήριο είναι αναμενόμενη απόρροια της αποδόμησης του οικείου μέσω ενός περίτεχνου παιχνιδίσματος μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας.

Στην συνέχεια του πιλότου ένας ψαράς τηλεφωνεί στον σερίφη της περιοχής γιατί έχει εντοπίσει ένα πτώμα τυλιγμένο σε πλαστικό. Όταν αυτός φτάνει παραμερίζουν τον μουσαμά για να αναγνωρίσουν το θύμα. Το πλάνο του προσώπου της Λώρας είναι εικονικό. Αιθέρια γοητεία και σήψη, ομορφιά και υπαινισσόμενη βία συνυπάρχουν σε μια γαλήνια κατά τ’ άλλα εικόνα. Η ωραία κοιμωμένη που θέρισε ο χάρος πρόκειται να στοιχειώσει ολόκληρη τη σειρά. Η Λώρα ενσαρκώνει το αμερικάνικο όνειρο και ο θάνατός της αποδεικνύει πως όλα όσα έχουν στο μυαλό τους οι τηλεθεατές είναι φαντασιώσεις. Η πραγματικότητα είναι ωμή, εφιαλτική και κάτω από την επιφάνεια κρύβεται μόνο σήψη και παρακμή.

Who killed Laura Palmer?

Η έρευνα για τον φόνο της Λώρας μας αποκαλύπτει την ζωή της, τις ιδιαιτερότητες της πόλης και τα μικρά, βρώμικα μυστικά των παράξενων κατοίκων της. Δεν θα τολμήσω να αναφερθώ σε αυτούς αφού οι χαρακτήρες είναι πάρα πολλοί και τα νήματα των ιστοριών τους μπλέκονται σχηματίζοντας ένα πολύπλοκο κουβάρι. Σταδιακά εισερχόμαστε σε έναν ιδιόρρυθμο κόσμο που μοιάζει σαν να έχει βγει από τη δεκαετία του ’50. Ο αντισυμβατικός μηχανόβιος, ο πράκτορας του FBI με το μαγνητοφωνάκι του, ο white trash φορτηγατζής που κακοποιεί τη σύζυγό του, η κυρία με το καφέ που φτιάχνει τις καλύτερες πίτες, ο άπληστος πλούσιος της περιοχής με την κακομαθημένη κόρη και πολλοί άλλοι χαρακτήρες-καρικατούρες, σκιαγραφούν μια εικόνα όπου κυριαρχεί η υπερβολή. Μια διακωμώδηση όλων των χιλιοφορεμένων κλισέ που γνωρίζουμε από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Ο Λιντς στήνει το ειδυλλιακό σκηνικό μόνο για να το ανατινάξει στον αέρα, ρίχνοντας στο παιχνίδι πάθη, μίση, μοιχεία, ναρκωτικά, δολοφονίες, οπτασίες, δαιμονικές οντότητες, εξωγήινους, παράλληλες διαστάσεις κι οτιδήποτε άλλο περνάει από το μυαλό σας, μέσα από το προσωπικό του φίλτρο γκροτέσκας παράνοιας και σουρεαλισμού.

Ο πράκτορας Ντέιλ Κούπερ

Παρόλο που πρωταγωνίστρια της σειράς είναι η Λώρα, εξίσου σημαντικό πρόσωπο είναι ο πράκτορας Κούπερ. Δεν είναι σε καμία περίπτωση αυτό που περιμένουμε, ένας δηλαδή σκληρός εκπρόσωπος του νόμου. Παρόλο που είναι μεθοδικός κι αποτελεσματικός στη δουλειά του, δεν είναι πικρόχολος ούτε κυνικός. Αντιμετωπίζει τα πάντα με παιδική αφέλεια, υπενθυμίζοντάς μας ότι ο κόσμος του Twin Peaks είναι τρομακτικός αλλά και όμορφος. Μιλάει με θαυμασμό για το μεγαλείο της φύσης, χαίρεται με μια νόστιμη πίτα κι ένα φλιτζάνι καλού καφέ και δεν διστάζει να επιστρατεύσει αυτά που θεωρούνται θηλυκά χαρακτηριστικά προκειμένου να λύσει το μυστήριο. Δηλαδή την διαίσθηση, τα όνειρα και τα οράματά του. Στην πραγματικότητα ευθυγραμμίζει την δική του ενέργεια με αυτή του τόπου που είναι κατεξοχήν θηλυκή, με τις δίδυμες βουνοκορφές και τα νερά που ρέουν παντού.

Όπως και σε άλλες του δουλειές, ο σκηνοθέτης στρέφεται ενάντια σε κάθε λογής στερεότυπα έχοντας ως απώτερο σκοπό να διηγηθεί μια ιστορία διαστροφής κι εκμετάλλευσης προκειμένου να θίξει θέματα όπως η σεξουαλική κακοποίηση και η πατριαρχία. Τα υπόλοιπα επί της οθόνης.     

Επιρροή της σειράς

Σε μια εποχή όπου ο κόσμος της τηλεόρασης ήταν αυστηρά αποκομμένος από εκείνον του κινηματογράφου, ο Λιντς κατάφερε να γεφυρώσει το χάσμα δημιουργώντας καινούρια δεδομένα. Το Twin Peaks εξακολουθεί μετά από τριάντα χρόνια να επηρεάζει το τηλεοπτικό τοπίο, με πολλές σειρές να φιλοδοξούν να βαδίσουν στα χνάρια του υιοθετώντας επιφανειακά κυρίως χαρακτηριστικά. Οι μικρές πόλεις που κρύβουν σκοτεινά μυστικά και το κλασσικό πια θέμα του “νεκρού κοριτσιού” αναπαράγονται ακατάπαυστα και τα σουρεαλιστικά- υπερφυσικά στοιχεία είναι πια δεδομένα. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να ανταποκρίνονται σε αυτή την θεματολογία, δείχνοντάς πως οι δημιουργοί άγγιξαν ευαίσθητες χορδές και κατάφεραν να πιάσουν τον σφυγμό του κοινού. Σειρές όπως τα X-Files, True Detective, Stranger Things, Mare of Easttown, Dark, Katla κλπ ενσωμάτωσαν αρκετά από αυτά τα στοιχεία και η επιτυχημένη τους πορεία μόνο τυχαία δεν ήταν.

The Red Room

Η σειρά όμως δεν επηρέασε μόνο τα τηλεοπτικά δρώμενα αλλά και ανθρώπους που δραστηριοποιούνταν σε διαφορετικά πεδία. Συγγραφείς, δημιουργούς video games και μουσικούς του ακραίου κυρίως ήχου –ίσως γιατί ήταν πιο εξοικειωμένοι με την σκοτεινή ατμόσφαιρα και θεματολογία. Έχω εντοπίσει αρκετά samples, στιχουργικές αναφορές και σχετικούς τίτλους στις δουλειές των: Anthrax, Apoptygma Berzerk, Audrey Horne, Aura Noir, Blind Guardian, Chimaira, Dodheimsgard, Enforcer, Fantomas, Marilyn Manson, Moby, Siva Six, Solefald, Swallow The Sun. Οι τελευταίοι με τα Ghost of Laura Palmer, Giant και These Woods Breathe Evil έχουν καταθέσει για μένα τα πιο εμπνευσμένα δείγματα γραφής.

Ακόμα και το grunge image χρωστούσε πολλά στο Twin Peaks. Ο Κερτ Κομπέιν που μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη της πολιτείας της Ουάσιγκτον, δεν δίστασε να υιοθετήσει την χαλαρή εμφάνιση των χαρακτήρων της σειράς. Φανέλες, καρό πουκάμισα, αρβύλες και δερμάτινα επηρέασαν το στυλ μιας ολόκληρης γενιάς, αλλάζοντας τα δεδομένα ακόμα και στον χώρο της μόδας. Η επιρροή της σειράς ήταν τεράστια και πολλά στοιχεία της ανακυκλώθηκαν διαμορφώνοντας με άμεσο ή έμμεσο τρόπο την συλλογική αισθητική των επομένων ετών.

Δεν νομίζω πως θα υπάρξει ποτέ κάτι που θα μπορούσε να συγκριθεί με το Twin Peaks σε οποιοδήποτε επίπεδο. Ήταν μπροστά από την εποχή του, διατηρώντας μια παράξενη ισορροπία μεταξύ μαγείας, νοσταλγίας, μυστηρίου και μεταφυσικής ατμόσφαιρας. Ελπίζω πως αυτό το σύντομο άρθρο θα σας κάνει να δείτε την σειρά με άλλο μάτι. Να σας πείσει να την ξαναπαρακολουθήσετε ή να ασχοληθείτε μαζί της για πρώτη φορά. Η άποψη του Λιντς είναι πως για να την απολαύσει κανείς στο έπακρο, θα πρέπει να φοράει ακουστικά. Ποιος είμαι εγώ για να διαφωνήσω;!

“Κάθε μέρα, μια φορά την ημέρα, κάνε ένα δώρο στον εαυτό σου. Μην το σχεδιάζεις. Μην το περιμένεις. Απλά άστο να συμβεί”
Πράκτορας του FBI Ντέιλ Κούπερ.