"Το λουρί της τρέλας" του Άρη Δεληγιαννίδη

Στα σκοτεινά, µουχλιασµένα δωµάτια του ιδρύµατος οι φρενοβλαβείς ουρλιάζουν άδικα! Κάνεις δεν τους ακούει. Θύµατα ή θύτες; Το φαινοµενικά αθώο κοριτσάκι, µε τους σκιερούς εσωτερικούς δαίµονες µειδιά. Τα απαλά του µαλλιά κρύβουν µέσα τους σατανικά κέρατα. Θύµα ή θύτης; Ο ψυχίατρος µαέστρος παλεύει να φτάσει στα άδυτα της διαταραγµένης ψυχής, αυτής της παρανοϊκής ορχήστρας. Απαρχαιωµένες, σύγχρονες και πειραµατικές µέθοδοι γεµίζουν τη φαρέτρα του µε όπλα που λυσσούν για σάρκα.

Θύµα ή θύτης; Ένα σκοτεινό µυθιστόρηµα που ακροβατεί ανάµεσα στις θολές γραµµές του σωστού και του λάθους, του σκοπού και των µέσων, της λογικής και της παράνοιας, του οικογενειακού δράµατος και του αιµατοκυλίσµατος. Ένα ψυχολογικό θρίλερ που διαδραµατίζεται στις σαθρές, λαβυρινθώδεις, εγκεφαλικές έλικες των ηρώων του, στα σκοτεινά δωµάτια που βρίσκεται έγκλειστη η κανονικότητά τους, στους ψηλοτάβανους, ερεβώδεις διαδρόµους του ασύλου, όπου τα τσιµέντα διψούν για αίµα, σχιζοφρένεια, ψυχές και θάνατο.

Η σημερινή βιβλιοκριτική είναι ένα σκληρό και σκοτεινό κάλεσμα στα άδυτα του ανθρώπινου ψυχισμού. Μια ιστορία που θα μπορούσε κάλλιστα και να έχει συμβεί, αποτελώντας μια ανατριχιαστική είδηση σε πρωτοσέλιδα εφημερίδων και τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων. Μια ιστορία που θα μπορούσε να αφήσει ανεξίτηλο το σημάδι της, αποτελώντας σημείο αναφοράς στα γεγονότα που συνέβησαν και συγκλόνισαν την κοινωνία μέσω της γνωστοποίησης της! Ευτυχώς όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, παρά αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας, το οποίο ο Άρης Δεληγιαννίδης αποφάσισε να το αποτυπώσει στο χαρτί, ξεδιπλώνοντας το δαιδαλώδες και «αρρωστημένο» σκηνικό μέσα στο οποίο τοποθετεί τους χαρακτήρες του βιβλίου και την ιστορία τους! Μια ιστορία ανθρώπινου πόνου που, καθώς διαβάζεις, σε γραπώνει και σου κάνει ένα δυνατό ψυχολογικό «κεφαλοκλείδωμα» αφήνοντας σε ανήμπορο –αρκετές στιγμές κατά την διάρκεια της ανάγνωσης- να αντιδράσεις με την εξέλιξη της.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή! Το νέο βιβλίο του Άρη Δεληγιαννίδη ανήκει σε αυτές τις περιπτώσεις βιβλίων που κουβαλούν όλα τα στοιχεία τα οποία μπορούν να το κάνουν να ξεχωρίσει με την ποιότητα του (σ.σ. τουλάχιστον με βάση τα προσωπικά μου κριτήρια). Καταρχάς ο τίτλος του βιβλίου, Το Λουρί της Τρέλας, σε συνδυασμό με την «βαριά» και κλειστοφοβική αισθητική του εξωφύλλου (σ.σ. οφείλω να δώσω τα συγχαρητήρια μου στο atelier των εκδόσεων Πηγή) είναι από τα πρώτα στοιχεία που θα κάνουν τον υποψήφιο αναγνώστη του να ασχοληθεί μαζί του. Έτσι λοιπόν και εγώ, έσπευσα να το παραγγείλω από το βιβλιοπωλείο, αν και μια μικρή καθυστέρηση εξαιτίας κάποιου προβλήματος στην διανομή του, με έκαναν να ξεκινήσω να το διαβάζω περίπου δύο εβδομάδες αργότερα. Στην πορεία του, και ενώ ξεκίνησα να το διαβάζω, αλλά και μετά το τέλος αυτού, το «Το Λουρί της Τρέλας» συμπλήρωσε το παζλ των «απαιτήσεων» μου ως αναγνώστη! Στις σελίδες του ξεδιπλώθηκε μια εκπληκτικά δυνατή –τόσο σε ποιότητα, όσο και σε ένταση- ιστορία, η οποία ολοκληρώνοντας την, με έκανε να φέρνω στιγμές από την πλοκή της, από τις προσωπικότητες των χαρακτήρων και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους, γεμίζοντας με σκέψεις και ερωτηματικά για αυτό που είχε εξελιχθεί όσο το διάβαζα! Άρα για μένα, αποτελεί ένα καθ’ όλα επιτυχημένο και ολοκληρωμένο συγγραφικό εγχείρημα.

Η ιστορία, την οποία πραγματεύεται ο συγγραφέας μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, μπορούμε να πούμε ότι η φράση «ψυχολογικό θρίλερ» η οποία αναγράφεται και στο κάτω μέρος του εξωφύλλου, την χαρακτηρίζει απόλυτα. Είναι ένα έντονο θρίλερ, με την πραγματική διάσταση και έννοια αυτού και όχι όπως έχει εξελιχθεί στην πορεία ο όρος του, το οποίο θα καταφέρει να καθηλώσει με την ατμόσφαιρα του τόσο τον έμπειρο, όσο και τον άπειρο αναγνώστη του συγκεκριμένου αυτού είδους. Ξεκινώντας από την γραφή του βιβλίου και τον τρόπο με τον οποίο απέδωσε την όλη εξιστόρηση, ο συγγραφέας έκανε μια καταπληκτική δουλειά καταφέρνοντας να δώσει στον αναγνώστη ένα γλωσσικά περίτεχνο μεν, αλλά όχι κουραστικό και δύστροπο κείμενο δε. Ξέρω ότι σε τέτοιου είδους βιβλία αυτό που ενδεχομένως να μετράει είναι η ατμόσφαιρα και η ανάπτυξη των χαρακτήρων, αλλά το να συνδυάζεται και με έναν εξαιρετικό χειρισμό της γλώσσας, σίγουρα είναι ένα ακόμα συν που ανεβάζει το γενικότερο σύνολο του βιβλίου. Αν και υπάρχουν σημεία τα οποία ενδεχομένως να απαιτούσαν λίγη περισσότερη ανάπτυξη, παρ’ όλα αυτά, με έναν μοναδικό τρόπο το κείμενο καταφέρνει να σου δώσει ασυναίσθητα την ευρύτερη εικόνα. Δεν ξέρω αν μπορώ να σας δώσω να καταλάβετε τι ακριβώς εννοώ, αλλά διαβάζοντας το ήταν σαν να χτιζόταν ένα background στο πίσω μέρος του μυαλού μου, το οποίο λειτουργούσε παράλληλα με την ιστορία. Μου άρεσε αυτή η αίσθηση και τολμώ να πω ότι αυτή είναι και η μαγεία μιας καλογραμμένης ιστορίας. Να σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι περισσότερα απ' όσα διαβάζεις...

Οι εικόνες που θα σου δημιουργήσει στο μυαλό το Το Λουρί της Τρέλας θα σε κάνουν να αναριγήσεις πολλές φορές κατά την διάρκεια του. Το βιβλίο καταπιάνεται με ένα θέμα σκληρό, που άπτεται της ψυχιατρικής επιστήμης. Πόσο βασανιστικό μπορεί να είναι όταν καλείσαι να διαβάσεις για τις περιπτώσεις ανθρώπων που ταλαιπωρούνται ψυχοσωματικά από την ασθένεια τους, για ανθρώπους που «βουλιάζουν» μέσα στις ψευδαισθήσεις μιας ανύπαρκτης προσωπικής πραγματικότητας. Ανθρώπους για τους οποίους ακόμα και η παραμικρή ελπίδα, μια μικρή «ακτίνα φωτός» στο μέλλον τους, εξαρτάται από την ικανότητα και την μεθοδολογία των ειδικών που έχουν αναλάβει την παρακολούθηση και θεραπεία τους. Ο Άρης Δεληγιαννίδης καταφέρνει να δώσει όλο αυτό το βαρύ συναίσθημα της απόγνωσης, της απελπισίας, τις φρικαλεότητας ακόμα-ακόμα που μπορεί να συνοδεύει την μοίρα αυτών των ανθρώπων. Ναι, σε σημεία κατά την διάρκεια του βιβλίου υπάρχουν σκληρές σκηνές. Τόσο σκληρές που θα σε κάνουν να σφιχτείς διαβάζοντας τες, όχι μόνο από την περιγραφή αυτών καθ’ αυτών των σκηνών, αλλά από τον συνδυασμό με την προσωπική ιστορία του κάθε ατόμου στο οποίο αναφέρονται και το χαοτικό, μαύρο, κλειστοφοβικό και απεχθές περιβάλλον στο οποίο λαμβάνουν χώρα. Όσο σκληρές και να είναι κάποιες περιγραφές, έρχονται σαν μια φυσική εξέλιξη στην ιστορία, μια απαραίτητη -κατ' εμέ- προσθήκη που την ολοκληρώνει και την δυναμώνει σε ένταση και σε κλιμάκωση, βοηθώντας την παράλληλα να την αποκλιμακώνει και να την πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα στην συνέχεια.

Σε αυτό το σημείο, όποιος διαβάσει το Το Λουρί της Τρέλας θα κληθεί να αναρωτηθεί το που ξεκινάει και που τελειώνει το ηθικό μέρος μιας πράξης. Αν κάτι αποδώσει θετικά είναι απαραίτητα και ηθικό; Συμβαδίζει η επιστήμη με την ηθική; Ερωτήματα τα οποία ο Άρης Δεληγιαννίδης αφήνει να ξεδιπλωθούν στο μυαλό των αναγνωστών καθώς η ιστορία προχωράει και αρχίζουμε να γνωρίζουμε καλύτερα τους χαρακτήρες, τους σκοπούς και την ιστορία τους. Το βιβλίο αν και πιάνει ένα δύσκολο θέμα δοσμένο μέσα από την οπτική της κλινικής ψυχιατρικής –πηγαίνοντας το και λίγο παραπέρα- παρ’ όλα αυτά, σε σημεία, έρχεται να δώσει την ευαίσθητη και συναισθηματική πλευρά του. Θα συγκινήσει, θα προβληματίσει, θα δικαιολογήσει (;) πολλές από τις πράξεις των πρωταγωνιστών του βιβλίου. Θα αποφορτίσει από τη σκληρότητα της ατμόσφαιράς του, από αυτό το σκοτάδι που θα πλανιέται γύρω σου και θα σε αγγίζει με τα παγωμένα χέρια της απόγνωσης, καθώς θα συνεχίζεις την ανάγνωση. Από τις μεθόδους που ο επιστήμονας καλείται να επιλέξει και να εφαρμόσει στην πράξη πάνω σε αθώα πλάσματα τα οποία ταλαιπωρούνται από τους «δαίμονες τους».

Ένα από τα στοιχεία τα οποία λειτούργησαν θετικά, ενώ διάβαζα το βιβλίο είναι ότι, αν και το κεντρικό θέμα γύρω από το οποίο αναπτύσσεται η ιστορία είναι η ψυχική υγεία, δεν με κούρασε με φορτωμένες επιστημονικές ορολογίες και επεξηγήσεις! Δεν έκανε το βιβλίο επιστημονικό και «ξύλινο» με αχρείαστες ιατρικές προσεγγίσεις, παρά μόνο όπου ήταν απαραίτητο για να μπορέσει να αποδοθούν κάποιες πρακτικές, γεγονός το οποίο θα αποσπούσε ίσως το ενδιαφέρον και την προσοχή από την ιστορία. Αν και η απόδοση κάποιων περιγραφών, αλλά και του κλίματος που δίνεται μέσα στις σελίδες του βιβλίου, μαρτυρούν –ενδεχομένως- την ιατρική ιδιότητα του συγγραφέα, παρόλα αυτά η προσέγγιση επί του θέματος γίνεται περισσότερο ανθρώπινα, με όλα όσα προκύπτουν από την αλληλεπίδραση των πρωταγωνιστών, από τις αμφιβολίες τους, τον κίνδυνο, το ρίσκο που καλούνται να αναλάβουν, την ηθική και την νομιμότητα των πράξεων τους, την ίδια την αγάπη που αποτελεί το βασικό κίνητρο και σκοπό!

Είναι ένα βιβλίο το οποίο αξίζει να διαβαστεί από όλους. Είτε είσαι φίλος του είδους, είτε όχι είναι ένα βιβλίο το οποίο θα σε σοκάρει, θα σε προβληματίσει πάνω σε διάφορα και ποικίλα θέματα τα οποία θα προκύπτουν μέσα από τις σελίδες του. Θα σε κάνει να ζήσεις στιγμή προς στιγμή την «φρικιαστική» ατμόσφαιρά του μέσα από μια σχεδόν κινηματογραφική απόδοση του περιβάλλοντος στο οποίο διαδραματίζεται. Μην το προσπεράσεις αυτό το βιβλίο! Αξίζει να κάνεις αυτό το ταξίδι στους σκοτεινούς λαβυρίνθους της ανθρώπινης ψυχής…