“Τα Χρονικά της Νάρνια: Οι χριστιανικές αλληγορίες στο έργο του C.S. Lewis”

•

Παίζεις κρυφτό στο σπίτι με τα αδέλφια σου ή τους φίλους σου. Ψάχνοντας μανιωδώς μια καλή κρυψώνα αποφασίζεις να κλειστείς σε μια παλιά ντουλάπα γεμάτη παλτό. Όσο πηγαίνεις προς τα πίσω, συνειδητοποιείς πως η ντουλάπα είναι πιο μεγάλη απ’ όσο νόμιζες. Συνεχίζεις να προχωράς και βρίσκεις τον εαυτό σου σε μια μαγική χώρα γεμάτη περιπέτεια και μαγικά πλάσματα. Το καλύτερο; Μπορείς να ζήσεις όλη σου τη ζωή εκεί και μετά να γυρίσεις πίσω στον πραγματικό κόσμο και να είναι σαν μην πέρασαν ούτε δέκα λεπτά. Μια τέτοια κατάσταση ζούνε τα παιδιά που πρωταγωνιστούν στα Χρονικά της Νάρνια.

Τα Χρονικά της Νάρνια είναι μια σειρά 7 βιβλίων που έγραψε ο C.S. Lewis από το 1950 έως και το 1956. Αυτά, σε χρονολογική σειρά, είναι τα εξής:

1 - Το Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα [1950]
2 – Ο Πρίγκιπας Κασπιανός [1951]
3 – Ο Ταξιδιώτης της Αυγής [1952]
4 – Ο Ασημένιος Θρόνος [1953]
5 – Το Άλογο και το Αγόρι του [1954]
6 – Ο Ανιψιός του Μάγου [1955]
7 – Η Τελευταία Μάχη [1956]

Η σειρά που ο C.S. Lewis έγραψε τα βιβλία δεν ακολουθεί χρονολογικά τα γεγονότα στον κόσμο της Νάρνια. Για τον λόγο αυτό, έχει πλέον καθιερωθεί τα βιβλία να διαβάζονται με την σειρά των γεγονότων εντός του κόσμου της Νάρνια, δηλαδή με την ακόλουθη σειρά: 6, 1, 5, 2, 3, 4, 7. Κάθε βιβλίο μπορεί να διαβαστεί μόνο του ως αυτοτελής ιστορία, όλα όμως συνδέονται μεταξύ τους.
 

Τα Χρονικά της Νάρνια θεωρούνται μια low fantasy σειρά βιβλίων καθώς οι πρωταγωνιστές είναι παιδιά που μένουν στην Αγγλία και με κάποιον τρόπο καταφέρνουν να μεταβούν στον μαγικό κόσμο της Νάρνια.

Το ύφος των ιστοριών απευθύνεται κυρίως σε νεαρότερο κοινό. Οι πρωταγωνιστές είναι πάντα παιδιά μικρής ηλικίας. Μάλιστα, γίνεται σαφές ότι αφού τα παιδιά μεγαλώσουν, δεν μπορούν πλέον να επισκεφθούν την Νάρνια. Δεν υπάρχουν σοκαριστικές σκηνές, αιματηρές δολοφονίες ή μάχες επικών διαστάσεων όπως μπορεί να συναντήσει κανείς σε άλλες σειρές της λογοτεχνίας του φανταστικού. Οι κάτοικοι της Νάρνια, πέρα από ανθρώπους, περιλαμβάνουν Ομιλούντα Ζώα, Νάνους, Κενταύρους, Νεράιδες, Νύμφες, Φαύνους και γενικότερα ό,τι μαγικό πλάσμα μπορεί να σκεφθεί κανείς.

Πρόκειται για μικρής έκτασης βιβλία (το καθένα αποτελείται από λιγότερες από 200 σελίδες), ενώ η σχετικά απλοϊκή γλώσσα στην οποία είναι γραμμένα, τα καθιστούν πολύ εύκολα και ευχάριστα στο διάβασμα. Υπάρχουν σημεία στα οποία ο Lewis απευθύνεται στον ίδιο τον αναγνώστη, με το ύφος του να ομοιάζει σε γονιό που διαβάζει μια ιστορία στα παιδιά του. Οι ιστορίες του Lewis είναι γεμάτες όμορφες εικόνες, πολύχρωμους χαρακτήρες, την συνεχή διαμάχη του καλού με το κακό, όπως άλλωστε και σε πολλές σειρές φαντασίας. Υπάρχει ωστόσο και ένα πολύ χαρακτηριστικό γνώρισμα των Χρονικών της Νάρνια που γίνεται αντιληπτό από την πρώτη κιόλας ανάγνωση: οι χριστιανικές αλληγορίες.

ΠΡΟΣΟΧΗ! ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΠΕΡΙΕΧΕΙ SPOILERS!

Ο C.S. Lewis στα βιβλία του περιγράφει πολλές σκηνές εμπνευσμένες από τον Χριστιανισμό. Πρώτα απ’ όλα, ο Άσλαν το λιοντάρι, αποτελεί έναν ξεκάθαρο παραλληλισμό με τον Ιησού. Πρόκειται κυριολεκτικά για τον Θεό και Άρχοντα του κόσμου. Είναι αυτός που δημιουργεί τον κόσμο της Νάρνια και είναι αυτός που τον αποσυνθέτει. Αυτός δίνει ζωή και λογική στα ζώα και τα υπόλοιπα πλάσματα της Νάρνια, τα οποία τον αντιμετωπίζουν καθόλη τη διάρκεια της επταλογίας ως τον Άρχοντα και Σωτήρα τους. Έχει εξουσία πάνω σε όλα τα πλάσματα της Νάρνια, έχοντας τη δυνατότητα να τους αφαιρέσει τη δυνατότητα λογικής και ομιλίας ή ακόμα και να τα μεταμορφώσει. Ο Άσλαν είναι αυτός που καλεί τα παιδιά της Αγγλίας στη Νάρνια και έπειτα τους καθοδηγεί προκειμένου να εκπληρώσουν την αποστολή για την οποία μετέβηκαν εκεί.

Ωστόσο, η σκηνή που καθιστά ξεκάθαρο τον παραλληλισμό με τον Ιησού είναι η θυσία του Άσλαν προκειμένου να σωθεί ο Έντμουντ, ένα από τα παιδιά της ιστορίας. Βλέπουμε λοιπόν τον Άσλαν, τον απόλυτο Άρχοντα του κόσμου της Νάρνια, να δέχεται να θυσιαστεί στη θέση ενός Ανθρώπου (ενός γιου του Αδάμ, όπως αναφέρονται τα αγόρια, με τα κορίτσια αντίστοιχα να ονομάζονται κόρες της Εύας).
 

Artwork: Justin Sweet

Κατά τη διάρκεια της θυσίας του, ο Άσλαν δέχεται την ύβρι και τον χλευασμό των πλασμάτων του κακού, οι οποίοι τον βρίζουν, τον φτύνουν, τον δένουν, τον κουρεύουν και εν τέλει τον θανατώνουν. Ο Άσλαν όμως ανασταίνεται και επιστρέφει στους ήρωες της ιστορίας για να τους βοηθήσει να κερδίσουν την τελική μάχη, ολοκληρώνοντας έτσι την χριστιανική παρομοίωση. Ειδικότερα η περιγραφή της σκηνής που αποτυπώνεται στο πρωτότυπο αγγλικό κείμενο ομοιάζει εξαιρετικά με τη περιγραφή της σταύρωσης του Ιησού από τις Γραφές.

Παράλληλα, η Λευκή Μάγισσα, από τους κυριότερους “κακούς” χαρακτήρες της σειράς, μπορεί να ειπωθεί πως συμβολίζει την ύπαρξη του Εωσφόρου, αφενός λόγω του γεγονότος ότι θέλει να έχει το Βασίλειο της Νάρνια υπό την εξουσίας της, και αφετέρου επειδή είναι αυτή που παγιδεύει τον Έντμουντ (τον πρώτο “γιο του Αδάμ” που προδίδει τον Άσλαν) μέσω πειρασμών και υποσχέσεων. Μάλιστα, ο ρόλος της ως πλανεύτρα συνεχίζει σε περισσότερες από μια ιστορίες, δίνοντας της το ρόλο του κύριου ανταγωνιστή των πρωταγωνιστών.

Το τέταρτο βιβλίο της σειράς, που περιγράφει την ιστορία του πρίγκηπα Κασπιανού είναι σύμφωνα με τον ίδιο τον C.S. Lewis, η αποκατάσταση της πραγματικής θρησκείας, πατάσσοντας τη διαφθορά, με τον Κασπιανό, έναν υπέρμαχο της “πραγματικής Νάρνια” να αντιμετωπίζει τον Βασιλιά Μιράζ, ο οποίος επιθυμεί την εξ ολοκλήρου διαγραφή της τελευταίας από τη μνήμη του κόσμου.

Γενικότερα, υπάρχουν αναρίθμητες σκηνές που μπορούν να αναλυθούν ως χριστιανικοί συμβολισμοί με τη δημιουργία και την καταστροφή του κόσμου της Νάρνια από τον Άσλαν να ξεχωρίζουν. Στις δύο αυτές σκηνές δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί πως αν άλλαζαν λίγο τα ονόματα και τα πλάσματα, θα μπορούσε να αποτελεί χωρίο από τη Βίβλο. Ο ίδιος ο C.S. Lewis αρνιόταν το γεγονός πως οι ιστορίες του είναι χριστιανικές ιστορίες και τις χαρακτήριζε ως υποθέσεις. Όπως έγραψε και ο ίδιος

“Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μια χώρα σαν τη Νάρνια και πως ο Γιος του Θεού, όπως έγινε Άνθρωπος στον δικό μας κόσμο, εκεί γίνεται Λιοντάρι, και μετά να φανταστούμε τι θα γινόταν”

Ουσιαστικά ο σκοπός του C.S. Lewis ήταν η δημιουργία ανεξάρτητων ιστοριών, εμπνευσμένων όμως από Βιβλικά γεγονότα. Οι παραπάνω συμβολισμοί και παραλληλισμοί δεν σημαίνει πως οι ιστορίες του Lewis απευθύνονται αποκλειστικά σε χριστιανικό κοινό. Πρόκειται για κλασικά έργα λογοτεχνίας, τα οποία μπορεί να τα απολαύσει ο καθένας, ανεξαρτήτως των θρησκευτικών του αντιλήψεων. Ωστόσο, η πραγματικότητα της χριστιανικής αλληγορίας αυτών των βιβλίων δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, όπως και το γεγονός πως ο Lewis κατάφερε να απλουστεύσει τη Βιβλική παράδοση μέσω ιστοριών που προορίζονταν για αναγνωστικό κοινό μικρής ηλικίας.

Έχουν υπάρξει ποικίλες μεταφορές των βιβλίων σε άλλα μέσα, με τις πιο γνωστές τις κινηματογραφικές παραγωγές των βιβλίων “Το Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα”, “O Πρίγκιπας Κασπιανός” και “O Ταξιδιώτης της Αυγής”.