“Soft Earth”, του Σωτήρη Κατσιμίχα

•

Bοηθάει σε κάτι η φιλοσοφία; Ωφελεί τελικά η ευφυΐα; Ή µήπως είναι καλύτερη η άγνοια και η λήθη; Πόση αλήθεια µπορούµε να προσεγγίσουµε και πόση να αντέξουµε;

Ο ιδιοφυής Εύπολις δοκιµάζεται στα κρίσιµα σταυροδρόµια της ζωής. Πρέπει να επιλέξει αν θα υπηρετήσει τη SoftEarth, µία πολιτεία όπου συνυπάρχουν ηλεκτρονικές οντότητες και βιολογικοί άνθρωποι, άνθρωποι που έχουν θυσιάσει µέρος του εαυτού τους.

Πρέπει να επιλέξει αν θα κάνει το νόµιµο ή το ηθικό, αν θα ακολουθήσει – και µε τι τίµηµα – τον µεγάλο του έρωτα, αν θα λύσει τα αινίγµατα ενός µυστηριώδους χάκερ και πολλά άλλα.

Μέσα από τις δοκιµασίες αλλάζει η ζωή του, αλλά και ο ίδιος. Κάθε δοκιµασία και κάθε αλλαγή είναι µια ευκαιρία για µεγαλύτερη ενδοσκόπηση. Δεν του αρέσει να χάνει ευκαιρίες, αλλά είναι έτοιµος να χάσει ό,τι άλλο µπορεί να χαθεί. Που θα καταλήξει όµως; Μόνο ένας Θεός θα ήξερε από πριν. Αν βέβαια υπάρχει και Αυτός.

Με φόντο την Ελλάδα του µέλλοντος, ένα αντισυµβατικό µυθιστόρηµα για την τεχνολογία αιχµής, που εξερευνά τη φύση και τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης.

Το SoftEarth του Σωτήρη Κατσιμίχα είναι ένα βιβλίο που ακροβατεί ανάμεσα στη φιλοσοφία και την επιστημονική φαντασία. Και τα πηγαίνει πολύ καλά.

Ίσως αναρωτηθεί κανείς: υπάρχει λογοτεχνικό βιβλίο φιλοσοφίας; Σαφώς, υπάρχουν περιπτώσεις που οι λογοτεχνικοί ήρωες είναι τα οχήματα ή τα φερέφωνα φιλοσοφικών ιδεών, με σκοπό τη διδασκαλία της φιλοσοφίας ή της γνωριμίας των αναγνωστών με αυτήν. Στην περίπτωση του SoftEarth όμως, η λογοτεχνία είναι η πόρτα, η επιστημονική φαντασία το άγνωστο πίσω από την πόρτα και η φιλοσοφία είναι το κλειδί!

Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Το βιβλίο μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη, με βάση την πλοκή. Όπως θα άρεσε ίσως στον συγγραφέα, θα κάνω μια αναλογία με τον φιλοσοφικό μύθο του Σπηλαίου του Πλάτωνα, στο έργο του “Πολιτεία”. 

Πρώτο μέρος: Ο αισθητός κόσμος

Το πρώτο μέρος είναι μάλλον και το δυσκολότερο. Ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με μεγάλους φιλοσοφικούς διαλόγους ή και εσωτερικούς μονολόγους, καθώς η πλοκή κυλάει αργά και η γνωριμία με τους χαρακτήρες γίνεται με ανορθόδοξο τρόπο. Αυτός ο τρόπος αφήγησης και οι επιλογές του συγγραφέα είναι βέβαιο ότι θα ξενίσουν μεγάλο μέρος των αναγνωστών και θα αποθαρρύνουν πολλούς. Η σκληρή αλήθεια είναι πως, αν κάποιος επιλέξει να αγνοήσει ή να προσπεράσει τις φιλοσοφικές συζητήσεις για να πάει στην πλοκή, θα απογοητευτεί. Το βάθος του βιβλίου έγκειται στον φιλοσοφικό στοχασμό και στο πώς εκείνος μπλέκεται με την πλοκή. Μάλιστα στο πρώτο, το δύσβατο μέρος του βιβλίου, ο αναγνώστης είναι λίγο πολύ καθηλωμένος, σαν τους δεσμώτες του Σπηλαίου, προορισμένος να παρακολουθεί μονάχα ό,τι του δίνεται.

Δεύτερο μέρος: Η μετάβαση

Σε αυτό το δεύτερο μέρος, η πλοκή γίνεται πολύ πιο στιβαρή. Ασχολούμαστε με πολλές και σοβαρές αποφάσεις του πρωταγωνιστή, οι οποίες γίνονται με έναν τρόπο που αφυπνίζει τον αναγνώστη-δεσμώτη. Ο αναγνώστης-δεσμώτης, χάρη στην πλοκή και την ανατροπή των δεδομένων, σπάει τα δεσμά του αισθητού και προσπαθεί να μαντέψει τη συνέχεια, να βρεθεί μπροστά από τα γεγονότα, να βρει την κατάληξη. Προσωπικά, το μυαλό μου άρχισε να ενεργοποιείται και να αναζητά την αλήθεια. Τα πάντα, όσα θεωρητικά είχα βιώσει και μάθει στο πρώτο μέρος, έρχονταν να γίνουν μια νέα πραγματικότητα στο έργο, με την αγωνία να γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Από ένα κοινωνικό, φιλοσοφικό ανάγνωσμα γίνεται ένα πραγματικό βιβλίο επιστημονικής φαντασίας και το μυστήριο εντείνεται.

Τρίτο Μέρος: Εκτός Σπηλαίου

Στο τελευταίο μέρος, το έργο μετατρέπεται σε υπαρξιακό θρίλερ. Κάθε δεδομένο του βιβλίου, που μέχρι τώρα έμοιαζε ατάκτως ερριμένο, βγάζει νόημα και φαίνεται η καλοστημένη δομή του βιβλίου. Ο αναγνώστης νιώθει σαν τον δεσμώτη, που πλέον έχει βγει από το σπήλαιο και τυφλώνεται από το φως. Η πραγματικότητα είναι δύσπεπτη και σκληρή, αλλά και απολύτως απρόβλεπτη. Όπως ο δεσμώτης, που χρειάζεται να ψηλαφίσει τα αληθινά αντικείμενα, έτσι κι ο αναγνώστης χρειάζεται να συνδυάσει τις πραγματικά σημαντικές πληροφορίες για να βιώσει την πραγματικότητα του κόσμου αυτού.

Όσον αφορά το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας, σίγουρα η ίδια η έννοια SoftEarth, εναλλακτική πραγματικότητα ή προσομοίωση ταιριάζουν γάντι στο είδος. Όλο το βιβλίο περιστρέφεται γύρω από τέτοια ζητήματα, εξερευνά τη βιοηθική και η φιλοσοφία έρχεται να γεφυρώσει τους χαρακτήρες και τις ιδέες τους με τις αποφάσεις τους.

Το πιο αδύναμο, κατά τη γνώμη μου, στοιχείο του βιβλίου είναι η διαχείριση του μέλλοντος. Αν και έχει φτάσει η ανθρωπότητα μισό αιώνα μπροστά, είναι φανερό πως είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο κοντά στη δεύτερη δεκαετία του 2000. Τα προβλήματα του μέλλοντος μοιάζουν φοβερά με τα σημερινά. Σίγουρα είναι προέκταση αυτών κι έχουν γίνει προσθήκες και μετατροπές, οφείλω να το αναγνωρίσω, αλλά με τόση φαντασία και καλοδουλεμένη πλοκή θα περίμενα κάτι περισσότερο. Πιο πολύ μοιάζει σαν διευκόλυνση της πλοκής.

Όλο το υπόλοιπο όμως έχει εξαιρετικό στήσιμο και βάθος. Οι γνώσεις του συγγραφέα για τη φιλοσοφία είναι εντυπωσιακές και οι διάλογοί του δε σταματάνε εύκολα ή σε επιφανειακά σημεία. Όπως έχει ειπωθεί παραπάνω, το βιβλίο είναι αδύνατο να διαβαστεί ή να γίνει κατανοητό χωρίς το φιλοσοφικό αυτό ταξίδι. Βέβαια οι χαρακτήρες είναι κατά μέσο όρο πολύ πιο επιρρεπείς στον φιλοσοφικό διάλογο, δημιουργώντας έναν εκκεντρικό κανόνα. Έχοντας όμως εξαρχής δώσει καταβολές φιλοσόφων στην οικογένεια, ο συγγραφέας καταφέρνει να μετριάσει αυτή την παράξενη εντύπωση.

Από άποψη πλοκής τώρα, ο συγγραφέας κατάφερε να με εντυπωσιάσει με έναν τρόπο που μόνο ο Νταν Μπράουν έχει καταφέρει. Επιστήμη, φαντασία, προχωρημένη σκέψη, ανατροπές, το βιβλίο αυτό είχε απ’ όλα. Και η σύγκριση με τον κορυφαίο συγγραφέα ας μην παρεξηγηθεί: το SoftEarth είναι ένα βιβλίο πρωτότυπο και μοναδικό.

Το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όσους ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν σε θέματα φιλοσοφίας, βιοηθικής και σε όσους δε φοβούνται κάτι παραπάνω από ένα εύπεπτο βιβλίο.

O Σωτήρης Κατσιµίχας γεννήθηκε το 1969 στην Παιανία Αττικής. Είναι Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός. Σπούδασε στη σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (1987 – 1992) και στο Imperial College of Science, Technology and Medicine, στο Λονδίνο (1993 – 1998) ως διδακτορικός φοιτητής και Research Assistant. Το 1999 ξεκίνησε να εργάζεται στη Θερµογκάζ ΑΕ, µία εισαγωγική, εµπορική και τεχνική εταιρεία µε ειδίκευση στις τεχνολογίες θέρµανσης και ψύξης, αρχικά ως υπεύθυνος πωλήσεων και τεχνικός διευθυντής. Από το 2005 είναι Διευθύνων Σύµβουλος και πρόεδρος του Δ. Σ. της Θερµογκάζ ΑΕ. Διετέλεσε, από το 2010 ως το 2019, Γενικός Γραµµατέας της Ένωσης Ελληνικών Επιχειρήσεων Θέρµανσης και Ενέργειας (ΕΝ. Ε. ΕΠΙ. Θ. Ε. ). Έχει συµµετάσχει στη συγγραφή ΤΟΤΕΕ και τεχνικών κειµένων. Είναι έγγαµος και έχει 4 παιδιά.