Ο υπέροχα... εφιαλτικός κόσμος του Νίκου 'Malk' Γιαμαλάκη

Έχω μια θεωρία που δεν είναι βάσιμη, αλλά την πιστεύω.

Αυτή η θεωρία λέει πως οι καλλιτέχνες που δημιουργούν τις πιο άγριες και εφιαλτικές εικόνες, είναι συνήθως ήρεμοι, γλυκύτατοι άνθρωποι. Τον κομίστα Νίκο Γιαμαλάκη τον γνώρισα σε κάποιο φεστιβάλ, όπου συνομιλήσαμε αρκετά και επιβεβαίωσα την θεωρία μου. Πρόκειται για ένα cool τύπο, μετρημένο και με πάθος για την δουλειά του. Ένας από τους λόγους που πήγα στο συγκεκριμένο φεστιβάλ ήταν επειδή ήθελα να τον γνωρίσω, μιας και το έργο του στην κόμικ σκηνή με είχε ενθουσιάσει.

Η πρώτη μου επαφή ήταν με το περιοδικό τρόμου Ρίγη (κάποτε θα είναι cult, θυμηθείτε το), όπου ανάμεσα στα κόμικ διαφόρων Ελλήνων δημιουργών ήταν το δικό του σχέδιο που μου "τράβηξε το μάτι". Είχε λεπτομέρεια, καθαρότητα, και -δεν το λέω με υπερβολή- μπορεί να σταθεί δίπλα σε μεγάλα κόμικ του εξωτερικού. Το γεγονός ότι οι ιστορίες του αποτελούνταν από old-school τρόμο με έκανε πιστό του φαν και έκτοτε ακολουθώ όποια δουλειά κάνει. Είμαστε τυχεροί που έχουμε τέτοιο κομίστα στην Ελλάδα, είναι κρίμα που δεν έχει αναγνωριστεί περισσότερο και, από όσο ξέρω, είναι ο μοναδικός στην χώρα μας που σχεδιάζει vintage horror comics με τέτοια αφοσίωση και ταλέντο.

Ο Νίκος είναι εκπαιδευτικός στον τομέα των καλλιτεχνικών. Σχεδιάζει κόμικ από την δεκαετία του '80. Έχει δημιουργήσει φανζίν, variant covers, το περιοδικό Ρίγη - το οποίο κυκλοφόρησε νέο τεύχος, και έχει δημοσιεύσει δουλειές του σε διάφορα περιοδικά. Έχει δημιουργήσει τον αστείο ήρωα Φαβορίτη, ενώ το πρώτο του graphic novel είναι το Μήδεια από τις εκδόσεις Ιάμβλιχος το 1998 (!). Το 2013 κυκλοφόρησε το κόμικ Freakshow σε σενάριο Μέλανδρου Γκανά, όπου πρόκειται για μια ανατριχιαστική ιστορία που σχετίζεται με μια κατάρα, ένα τσίρκο, και τα... φρίκουλα του. 

Το 2018 μας έρχεται το Sketchophrenic από τις "Εκδόσεις του Κάμπου" όπου μαζί με τον Μέλανδρο Γκανά δημιουργούν έναν νέο slasher δολοφόνο και μια ιστορία φόρο - τιμής στα gialli θρίλερ των '70s. Είναι ένα κόμικ - δυναμίτης, με ευφάνταστους φρικιαστικούς φόνους, γυμνό, βία και απίθανο σκίτσο. Άλλος ένας λόγος που μου αρέσουν οι δουλειές του Νίκου, είναι ότι δεν φοβάται να δείξει ερωτισμό και αγριότητα μέσα από το έργο του. Τέτοιους δημιουργούς θέλουμε, που να τολμούν. Αναζητήστε το Sketchophrenic. Είναι από τα καλύτερα “b-movies” που θα διαβάσετε.

Συνεχίζουμε με το Malk Dark illustrations, ένα λεύκωμα με covers του καλλιτέχνη. Εδώ έχουμε την πιο extreme δουλειά του Νίκου, με εικόνες τόσο φρικαλέες και τρομαχτικές που προκαλούν εφιάλτες. Το λατρεύω!
 

Τελευταία δουλειά είναι το Δράκουλας: H εξομολόγηση του, σε σενάριο Γιώργου Πολ. Παπαδάκη, από εκδόσεις 'Δρόμων'. Εδώ βαδίζουμε σε πιο mainstream μονοπάτια, μα με το άρωμα του retro να εξακολουθεί να είναι έντονο παρότι διαδραματίζεται στην σύγχρονη εποχή. Αποτελεί την μεγαλύτερη (σε έκταση) δουλειά του Νίκου και την πιο ώριμη. Είναι η ιστορία του Δράκουλα μέσα από μια διαφορετική οπτική. Έχει πολλούς χαρακτήρες, μεγάλες σκηνές δράσης, μια δουλεμένη ιστορία, ενώ δεν παραλείπεται το μακελειό. Το αγαπημένο, λατρεμένο μακελειό. Η ιστορία σφύζει από την αγάπη των δημιουργών για τον χαρακτήρα του Μπραμ Στόκερ. Θέλουμε οι δουλειές των καλλιτεχνών να είναι φτιαγμένες με αγάπη και μεράκι και όχι να υπάρχουν για να εξυπηρετήσουν το κοινό, και αυτό ακριβώς συμβαίνει εδώ. Το Δράκουλας: η εξομολόγηση του είναι ένα αριστοτεχνικό κόμικ και αξίζει μεγαλύτερης αναγνώρισης. Ελάτε, έχουμε Έλληνες να διασκευάζουν το "Δράκουλα" - πόσες φορές θα τύχει να το πούμε αυτό;! Θα βρείτε το κόμικ online και σε κομιξάδικα.
 

Για το τέλος άφησα μια σημαντική δουλειά του Νίκου. Στο σχολείο όπου διδάσκει, έκατσε με υπομονή και ζωγράφισε σε τοίχους τοπία από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Το αποτέλεσμα μπορείτε να το δείτε παρακάτω. Ακολουθεί μια πολύ ενδιαφέρον συνέντευξη, ενώ στο τέλος θα βρείτε δείγματα της δουλειάς του. Ευχαριστούμε τον Νίκο και του ευχόμαστε να συνεχίσει να μοιράζεται το πάθος του μαζί μας.
 

Νίκο σε καλωσορίζω και μπαίνω κατευθείαν στο ψητό. Γνωρίζω πως έχεις χρόνια εμπειρίας στο σκίτσο. Πιστεύεις ότι για να δημιουργήσει κάποιος ένα κόμικ χρειάζεται ταλέντο ή εξάσκηση;

Νομίζω λίγο και από τα δύο. Αν και βασικά χρειάζεται εξάσκηση στο να μπορείς να αφηγείσαι… οπτικά. Να γίνεις ένας εικονοκλάστης δηλαδή. Να μπορείς να αφηγείσαι ξεδιπλώνοντας από καρέ σε καρέ την όποια σχεδιαστική ικανότητά σου. Η κλίση, το ταλέντο –αν θες, παίζει ρόλο, αλλά πιστεύω πως όποιος/όποια ενδιαφέρεται σοβαρά, μέσα από επίμονη και ενδελεχή μελέτη των ίδιων των κόμικς, μπορεί να καταφέρει να δημιουργήσει ένα αξιοπρεπές κόμικ-στόρι. Ευτυχώς, στην Ελλάδα, πλέον υπάρχουν κάποιες σχολές που διδάσκουν αυτή την ξεχωριστή μορφή τέχνης…

Από τα έργα σου φαίνεται ότι έχεις μεγάλη επιρροή από το σινεμά τρόμου των '70s και '80s. Μάλιστα το 'Sketchophrenic' (σε σενάριο Μέλανδρου Γκανά) το αφιέρωσες στους σκηνοθέτες Fulci και Argento. Θεωρείς πως αυτού του είδους οι δημιουργοί σε επηρέασαν περισσότερο;

Και εκείνοι και σωρό άλλοι. Ξέρεις, βλέπω πολύ κινηματογράφο. Πολλές ταινίες τρόμου, παλιές και καινούργιες. Οπωσδήποτε, πιστεύω πως οι παλιότερες ταινίες και ειδικά στις δεκαετίες του '30, του '50 αλλά και του '70 μας έδωσαν ταινίες-διαμάντια. Ειλικρινά όμως, οι επιρροές που δέχτηκα στη δουλειά μου δεν είναι αποκλειστικά από τον χώρο της 9ης Τέχνης: η λογοτεχνία, η ζωγραφική, ο κινηματογράφος, η φωτογραφία, το θέατρο –κάθε έκφανση του πολιτισμού, ουσιαστικά –αποτέλεσαν αμφότερες ισχυρές επιρροές που πιστεύω ο κάθε αναγνώστης των κόμικς μου μπορεί να αντιληφθεί σε κάποιο βαθμό. Είναι λοιπόν «μοιρασμένες» αυτές οι πηγές επιρροής. Δεν δέχομαι τις παρωπίδες. Ψάχνομαι παντού. Πιστεύω πως το καθετί στον πολιτισμό, μπορεί να συνεισφέρει δημιουργικά σε ένα νέο έργο, ακόμα κι αν πρόκειται για μια μικρή ιστορία κόμικ. Ο Μέλανδρος καταλάβαινε πολύ καλά αυτές τις επιρροές μου, τις αξιοποίησε στο έπακρο δίνοντάς μου ένα σενάριο που κατάφερε να εκτοξεύσει την σκοτεινή δημιουργικότητά μου σε ικανοποιητικό βαθμό. Μακάρι οι δρόμοι μας να ξανασυναντηθούν για να φέρουμε στον κόσμο καινούργιες δουλειές…

Στο 'Malk Dark Illustrations' μας έδωσες μερικές από τις πιο εφιαλτικές εικόνες σου. Προσπαθείς να μας αφήσεις άυπνους;

Το ελπίζω. Κι όμως, ο τρόμος δεν είναι ένα συναίσθημα που πρέπει να θεωρούμε απεχθές και ανεπιθύμητο. Στην πραγματικότητα, θεωρώ τον φόβο, τον τρόμο γενικά, κινητήριο μοχλό της ανθρωπότητας: χάρη στον φόβο της μοναξιάς έχουμε την κοινότητα, ο φόβος για την υγεία μας οδήγησε στην ανάπτυξη της ιατρικής, ο φόβος για την ασφάλεια των δικών μας αλλά και της επιβίωσης δημιούργησε τις ένοπλες δυνάμεις, ο φόβος για την βία των συνανθρώπων μας ανέπτυξε τους νόμους και ούτω καθεξής.

Ο τρόμος, ο εφιάλτης, η αγωνία –όλα αυτά είναι παράγωγα της ανθρώπινης φύσης που προσπαθεί να δημιουργήσει τις δικές του άμυνες απέναντι στο μεγάλο άγνωστο, στην ανασφάλεια, στη βία, κτλ. Οι ιστορίες τρόμου και τα τρομακτικά έργα τέχνης αντανακλούν αυτήν ακριβώς τη φύση. Και ως έργα της ανθρώπινης διανόησης, επόμενο είναι να διαποτιστούν με στοιχεία όπως το υπερφυσικό, η αλληγορία, τα τέρατα και κάθε λογής μοτίβα που δημιουργούν στον δέκτη των έργων αυτών συναισθήματα ταραχής και φόβου, βγαλμένα κατευθείαν από τα μύχια του υποσυνείδητου.

Ας πάμε λίγο στο 'Δράκουλας: Η εξομολόγηση του' των εκδόσεων 'Δρόμων' που δημιούργησες με τον Γιώργο Παπαδάκη. Πως προέκυψε αυτή η ιστορία;

Όταν ως εκπαιδευτικοί πρωτογνωριστήκαμε με τον Γιώργο, βρήκαμε πως είχαμε κοινό πάθος για τα κόμικς και ειδικά εκείνα της «παλιάς κλασικής σχολής». Μπορεί σήμερα ο κόσμος τα συγκεκριμένα να τα βρίσκει εντελώς retro ή και «vintage», αλλά εμείς ξέραμε πως διέθεταν μια μοναδική δυναμική που δεν ξεθώριαζε με το πέρασμα του χρόνου. Ακόμα και παρωχημένα να τα δει κανείς από… τεχνολογικής σκοπιάς (σήμερα πλέον τα κόμικς πέρασαν στη digital era, η «ψηφιακή 9η Τέχνη»), οι ιστορίες και το μεράκι που έριχναν οι τότε δημιουργοί τους πατάνε άνετα πάμπολλες σημερινές εκδόσεις που δυστυχώς τις χαρακτηρίζουν η έλλειψη πραγματικής έμπνευσης και η στείρα φαντασία.

Μετά την πρώτη μας συνεργασία στη μίνι-ιστορία τρόμου Ο ΣΤΑΥΡΟΣ (δημοσιεύτηκε στα ΡΙΓΗ, τεύχος #8 ), που ουσιαστικά ήταν μια… καθαρά «hammer-ικού τύπου» ιστορία, είδαμε πως είχαμε δημιουργική χημεία και συμφωνήσαμε να την ξαναδοκιμάσουμε σε ιστορία μεγαλύτερου… βεληνεκούς! Η σταθερή αγάπη του για τις κλασικές ταινίες τρόμου της Amicus και της Hammer Productions, για την περσόνα του Δράκουλα όπως καθιερώθηκε από την ανεπανάληπτη ερμηνεία του Κρίστοφερ Λή αλλά και όλων των λοιπών εξαίρετων χαρακτήρων των ταινιών αυτών, συν ο σεβασμός στις δουλειές των μεγάλων Marv Wolfman και Gene Colan που μας έδωσαν την εμβληματική «μαρβελική» εκδοχή του απέθαντου Κόμη, είναι κάτι που μοιράστηκα μαζί του απολύτως. Και αυτό μας οδήγησε σε ένα μονοπάτι: στο να δώσουμε στον κόσμο μια δική μας εκδοχή του Δράκουλα, με στοχευόμενες αναφορές σε εκείνες τις παραδόσεις που προαναφέραμε.

Τα 'ΡΙΓΗ' είναι μια σειρά κόμικ που συνεχίζεις να στηρίζεις. Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισες κατά την έκδοση;

Κοίταξε, επρόκειτο για ένα εγχείρημα δίχως προηγούμενο στον ελληνικό χώρο –για τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις: δηλαδή ένα αμιγώς ελληνικό περιοδικό κόμικ τρόμου από αποκλειστικά Έλληνες δημιουργούς (σεναριογράφους και εικονογράφους) στα πρότυπα των αμερικανικών αντίστοιχων CREEPY, EERIE, NIGHTMARE και συναφών του είδους. Στις πρώτες συζητήσεις που κάναμε, δεν πιστεύαμε θα αντέχαμε πάνω από 2-3 τεύχη. Να όμως που εν έτη 2020 καταφέραμε να φτάσουμε στο…10ο τεύχος! Ειλικρινά, δεν το περιμέναμε. Σε αυτό το εγχείρημα έπεσε πολύ μεράκι, άγχος αλλά και αγάπη για αυτό που κάναμε στη μικρή παρέα. Θέλαμε περισσότερες συμμετοχές από Έλληνες δημιουργούς, αλλά φευ, προφανώς δεν το κατορθώσαμε.

Δεν θεωρώ τα ΡΙΓΗ «δικό μου παιδί». Είναι προϊόν συλλογικής διεργασίας και δουλειάς, δεν θα υπήρχε χωρίς την αγάπη και την πείρα της εκδότριας Αναστασίας Ρενιέρη και των εξαίρετων συντελεστών του. Ουσιαστικά εκείνη είναι η καρδιά του περιοδικού, χάρη στην Αναστασία και στον Μάριο η ελληνική σκηνή των κόμικς μπορεί να σταθεί απέναντι στα αντίστοιχα διεθνή του horror comic & dark fantasy genre με την παρουσία του εν λόγω εντύπου. Φυσικά, προϋπήρχαν κόμικ δουλειές από άλλους Έλληνες δημιουργούς της underground fanzine σκηνής, συν μερικές δουλειές graphic novel, αν και στάθηκαν μεμονωμένες περιπτώσεις και δυστυχώς βραχύβιες. Και ακριβώς επειδή είναι τέτοιο το genre, αναγκαστικά απευθύνεται σε πολύ συγκεκριμένο κοινό – να μια πτυχή της δυσκολίας.

Ένας σταθερός αναγνώστης της λογοτεχνίας τρόμου δεν σημαίνει πως θα ενδιαφερθεί το ίδιο για κόμικς τρόμου. Τα υπερηρωϊκά και οι περιπέτειες/sci-fi παίρνουν τη μερίδα του λέοντος στις προτιμήσεις του περιορισμένου ελληνικού κοινού. Θέλει το χρόνο του να χτίσει το δικό του αναγνωστικό κοινό, προφανώς. Πολύ δύσκολο εγχείρημα. Το εάν συνεχιστεί προσωπικά δεν το γνωρίζω, ειδικά την περίοδο της "covid-19 era" όπου τα πάντα είναι αμφίβολα και στάσιμα στον πολιτιστικό τομέα θα ήταν παρακινδυνευμένο να επιβεβαιώσω το οτιδήποτε. Ελπίζουμε, όμως…

Θα έκανες ποτέ κάποιο κόμικ διαφορετικού είδους, όπως πχ. με σούπερ-ήρωες;

Εάν μου δινόταν μια σοβαρή ευκαιρία, νομίζω δεν θα έλεγα όχι. Άλλωστε είναι κάτι που μπορώ, αρκεί βέβαια τόσο το σενάριο όσο και οι χαρακτήρες να μου κάνουν «κλικ». Μέχρι στιγμής, μόνο λίγα variant covers έχω κάνει για εκδόσεις στις ΗΠΑ/εξωτερικό, αλλά δυστυχώς όχι κόμικ-ιστορίες. Πάντως, και με το horror genre μόνο, είμαι ευχαριστημένος…

Πιστεύεις πως οι Έλληνες εκδότες ενδιαφέρονται για το ελληνικό κόμικ;

Πονάει πολύ αυτή η ερώτηση –χαχαχαχ –πάμε παρακάτω…

Είχες ποτέ σκοπό (ή έχεις) να 'μετακομίσεις' στην αγορά του εξωτερικού;

Γιατί να το κάνω, από τη στιγμή που υπάρχει το διαδίκτυο; Οι δουλειές σήμερα γίνονται online. Δεν νομίζω πως θα φύγω ποτέ απ αυτή τη χώρα. Είμαι καταραμένος…

Πες μας λίγο για το έργο σου σαν εκπαιδευτικός. Στην εποχή της τεχνολογίας, τα νέα παιδιά ενδιαφέρονται για τα κόμικ;

Άλλη μια πονεμένη ιστορία. Αλλά θα σου απαντήσω αισιόδοξα: ναι, στον χώρο της εκπαίδευσης συναντώ συνεχώς μαθητές με ειλικρινές ενδιαφέρον για τα κόμικς, ασχέτως εάν διαφορετικές αιτίες τους οδήγησαν σε αυτά! Να, μόνο φέτος, συνάντησα μια μαθήτρια γυμνασίου που η λατρεία για τις φιγούρες POP της Funko, την οδήγησαν στο να ανακαλύψει τον κόσμο των αμερικανικών κόμικς. Και μετά από μερικές επισκέψεις στα… κομιξάδικα και στα κατά τόπους Comic Con, ανακάλυψε τα underground comics! Εκείνη βέβαια, ήταν τυχερή (;) ως Αθηναία. Περισσότερους μαθητές με ενδιαφέροντα στα κόμικς βρίσκω στη πρωτεύουσα παρά στην επαρχία, όπου απόλυτος βασιλιάς είναι η ψηφιακή τεχνολογία.

Φυσικά, εξυπακούεται πως βάζω τα κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία, στα μαθήματά που παραδίδω. Εάν συναντώ ανταπόκριση; Ασφαλώς! Εάν τους καθιστώ μελλοντικούς αναγνώστες κόμικς; Να το στοίχημα…

Πότε περίπου να περιμένουμε νέα δουλειά σου και αν μπορείς να μας μιλήσεις για αυτή.

Μάλιστα. Όντως, αυτόν τον καιρό ήδη προχωράω με το 4ο μεγάλο graphic novel μου (παρότι έχω πραγματοποιήσει άλλα 3 πριν δεκαετίες, που όμως παραμένουν ανέκδοτα), που κι αυτό ανήκει στον χώρο του υπερφυσικού τρόμου (supernatural horror genre). Επειδή είναι μεγάλη ιστορία, με κάμποσες δυσκολίες στην αφήγηση, η εικονογράφηση προχωρά βασανιστικά αργά. Προς το παρόν, δεν μπορώ να αποκαλύψω περισσότερα…

Σε ευχαριστούμε πολύ για την συνέντευξη και σου ευχόμαστε να συνεχίσεις να μας προκαλείς εφιάλτες.

Εφιάλτες με ρέγουλα όμως… αρκετά φρικαρισμένος είναι ο κόσμος σήμερα με τον κορονοτέτοιο… Συμφωνούμε;

-Δείγμα δουλειάς του Νίκου Γιαμαλάκη-