“Καθάρματα”, μια συλλογή διηγημάτων γεμάτη κομπιναδόρους, ψεύτες και πλανευτές...

Είναι μπαγαπόντηδες. Κομπιναδόροι, ψεύτες, πλανευτές. Άλλοτε ήρωες, άλλοτε οι κακοί της ιστορίας - αν και, συνήθως, λίγο κι απ' τα δύο. Δεν ξέρεις ποτέ αν θα σε σώσουν ή θα σε πουλήσουν. Αλλά αυτή ακριβώς είναι η γοητεία τους - και, κακά τα ψέματα, δεν υπάρχει καλή ιστορία χωρίς έναν απ' αυτούς. Τελικά, τα καθάρματα αρέσουν σε όλους μας, όπως λέει ο George R. R. Martin, κι ας το πληρώνουμε καμιά φορά ακριβά. Σ' αυτή τη συλλογή λάμπουν με την αλήτικη γοητεία τους είκοσι ένα τέτοια καθάρματα, κάθε ηλικίας, φύλου, χρώματος και ασχολίας. Οι ιστορίες τους, από τις “Επαγγελματικές ανησυχίες” της Gillian Flynn, μέχρι το “Ένας χρόνος και μία μέρα στο όμορφο Θέραντεϊν” του Scott Lynch και το “Ο Άσωτος Πρίγκιπας ή ο αδερφός ενός βασιλιά” του ίδιου του George R. R. Martin, καλύπτουν όλα τα είδη, - φαντασία, μυστήριο, έπος, αστυνομικό, εποχής, επιστημονική φαντασία, κωμωδία και τραγωδία. Απολαύστε τις ιστορίες τους, αλλά με προσοχή! Κάποιοι από τους άντρες και τις γυναίκες αυτού του βιβλίου είναι επικίνδυνοι. Όσο πιο γοητευτικοί, όσο πιο ενδιαφέροντες, τόσο πιο επικίνδυνοι...

Για το έτος 2023 είχα θέσει στον εαυτό μου μία αποστολή από τον Ιανουάριο κιόλας: να διαβάσω την ογκωδέστατη (1104 σελίδες!) συλλογή διηγημάτων Καθάρματα –Rogues στο πρωτότυπο– που επιμελήθηκαν οι George R. R. Martin (το τελευταίο διήγημα είναι δικό του) και Gardner Dozois, έχοντας διαλέξει κάποιους από τους γνωστότερους συγγραφείς των ημερών μας. Το βιβλίο ήταν ένα δώρο από την αγαπημένη μου Ζωή, η οποία ήθελε να μου δώσει την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς συγγραφείς για να βρω αυτούς που θα διαβάσω στο μέλλον.

Δεν ήταν όλα τα διηγήματα φαντασίας: κάποια ήταν γκανγκστερικά, ιστορικά ή σε άλλα είδη, αλλά το κυριότερο μέρος ήταν φαντασίας. Η ποιότητα φυσικά αυξομειωνόταν σε πολλά σημεία, όπως αναμένεται σε κάθε συλλογή διηγημάτων. Έχοντας διαβάσει αρκετές κριτικές στο Goodreads, στα περισσότερα συμφωνώ με τις πιο αντικειμενικές από αυτές (και το λέω επειδή πολλοί ήταν προκατειλημμένοι υπέρ ή κατά κάποιων συγγραφέων ή έβλεπαν τα διηγήματα ως συνέχεια άλλων ιστοριών, ενώ εγώ τα διάβαζα όλα ως αυτούσια). Όπως και σε κάθε συλλογή διηγημάτων, επιθυμώ να γράψω την άποψή μου για κάθε διήγημα, για να αποδώσω την ατμόσφαιρα συγκεκριμένα, μιας και δε βρίσκω κανένα νόημα στο να βαθμολογήσω ή να περιγράψω συνολικά κάτι που αποτελείται από τελείως διαφορετικές γραφές.

Στο παρόν άρθρο θα έχω ανά διήγημα την πρώτη εντύπωση και σε πλάγια γραφή την τελική, μετά από τρεις κάθετους. Τέλος, θα βάλω ένα τοπ 5. Πάμε λοιπόν:

1. Οκέι διήγημα το «Δύσκολοι Καιροί» του Joe Abercrombie όσον αφορά την κοσμοπλασία και τους χαρακτήρες. Μια παρουσίαση ήταν, με τον ορισμό του Μακ Γκάφιν. Και με πολλή προσπάθεια να δικαιολογήσει την παρουσία του στο θέμα της συλλογής. ||| Έχοντας περάσει ένα δεκάμηνο από τότε που το διάβασα, μου έχει μείνει αυτή η ωραία εναλλαγή προσώπων και τοποθεσιών. Εξακολουθώ να θυμάμαι την πλοκή ως κάτι ανύπαρκτο –ή ως δικαιολογία για να δείξει κοσμοπλασία– αλλά δε με χαλάει, ήταν καλή η τεχνική.

2. Εντυπωσιακό το διήγημα «Επαγγελματικές Ανησυχίες» της Gillian Flynn! Γεμάτο αντιθέσεις. Ρεαλιστικό και φανταστικό, ανατριχιαστικό και διασκεδαστικό, ωμό και ανθρώπινο ταυτόχρονα. Είχε τόση ανάλυση για τους ανθρώπους, τόσο ξεχωριστή πρωταγωνίστρια, τόσο ωραίες ανατροπές, που με έπιασε αυτό που συνήθως πιάνει τους αναγνώστες του Φιλήμονα: ήθελα να δω το παρακάτω. ||| Αυτό που μου έχει μείνει από το διήγημα είναι ακριβώς το ίδιο με την πρώτη εντύπωση: έξυπνο, συνταρακτικό, ατμοσφαιρικό. Μπαίνει στο τοπ 5.

3. Διασκεδαστική η ιστορία «Πανδοχείο “Οι Εφτά Ευλογίες”» του Matthew Hughes. Καθαρό φάνταζι, με στοιχεία και ύφος παραμυθιού. Αρκετά πιο αισιόδοξη και φωτεινή από τις προηγούμενες. ||| Μου έχει μείνει μια γλυκιά ανάμνηση από αυτή την ιστορία. Αγαλματίδια αρχαίων θεών, χαλαρό φάνταζι και γλυκούλι τέλος. Δεν ταιριάζει στη συλλογή, θαρρώ, αλλά πέρασα καλά διαβάζοντάς το.

4. Το διήγημα «Το Λυγισμένο Κλαδάκι» του Joe R. Lansdale είχε ό,τι έχει μια "σκληρή" ιστορία, από αυτές που έχουν πάντα εισαγωγικά στον χαρακτηρισμό: γυναίκες, ναρκωτικά, πιστολάδες, παρανόμους, διεφθαρμένους, μυστικές συναντήσεις, πρωταγωνιστές δίκαιους αλλά σκληροτράχηλους. Αυτό είχε και ωραία χιουμοριστικά σχόλια ενδιάμεσα. Διασκεδαστικό και καλογραμμένο. ||| Εντάξει, δεν είναι το στυλ μου, αυτό το θυμάμαι. Για το είδος του όμως καλό ήταν (ή για αυτούς που διαβάζουν Lee Child, ξέρω γω).

5. Το διήγημα «Τα Μαύρα Χαρτονομίσματα» του Michael Swanwick ήταν πιο περίπλοκο από όσο περίμενα αρχικά. Ωστόσο, οι χαρακτήρες και το τέλος με ικανοποίησαν. Αν και ουτοπική, πολύ ενδιαφέρουσα η κοσμοπλασία του. ||| Το ξανάψαξα για να θυμηθώ ποιο ήταν και να κάνω τη σύνδεση τίτλου και πλοκής. Ω ναι! Τι ωραίος συμβολισμός του καπιταλισμού και της δουλοπαροικίας! Μου άρεσε τόσο η απελπισία στην ατμόσφαιρα όσο και το έξυπνο τέλος.

6. Το διήγημα «Ταξίδι στους Αιώνες» του David W. Ball είχε το δικό του ενδιαφέρον. Πολύ διαφορετική ιστορία από τις προηγούμενες. Με αφορμή έναν χαμένο πίνακα του Καραβάτζιο (που όλως τυχαίως έχει να κάνει με τον Δαβίδ - απλή συνωνυμία; ), μας οδηγεί σε ένα μακροσκελές και αναλυτικότατο ταξίδι ιστορίας, ανάμεσα σε αδίστακτους άντρες, πολεμοκάπηλους, σκληρούς Γερμανούς στρατιωτικούς και ματαιόδοξους συλλέκτες έργων τέχνης. ||| Ακόμη το θυμάμαι με δέος! Πολύ ωραία αφήγηση, ένα ταξίδι στον χρόνο κυνηγώντας έναν πίνακα, που οδηγούσε σε μια εξαιρετική ιστορική ανάλυση και μια ανατροπή.

7. Το διήγημα «Η Ξέφρενη Δεκαετία του ’20» της Carrie Vaughn με άφησε παγερά αδιάφορο. Ένα μπαρ με μαγικά πλάσματα, υποτίθεται σκληρούς τύπους (το tell πάει σύννεφο) και ανούσια πολλές περιγραφές. Οι πρωταγωνίστριες περνιούνται για περπατημένες και κουλ (όλο το διήγημα προσπαθεί να δείχνει κουλ) αλλά... πολύ κακό για το τίποτα. ||| Ω θεοί! Τι ανούσιο, self-important, pretentious waste of words! Με εκνευρίζει και μόνο που το θυμάμαι. Αν είσαι νεαρός και όλα μοιάζουν κουλ, οι κακοί είναι κακοί επειδή λέμε πως είναι κακοί, όλοι πετάνε ατάκες χωρίς λόγο και τίποτα δε γίνεται πέρα από το να φαίνονται πανέξυπνοι και γοητευτικοί οι πρωταγωνιστές/πρωταγωνίστριες, τότε όλα καλά. Αν έχεις περάσει από αυτή τη φάση, τότε κριντζάρεις ανά πρόταση.

8. Μετά από το πιο ανώριμο, wannabe cool διήγημα που διάβασα, είχα μεγάλες προσδοκίες από το «Ένας Χρόνος και Μια Μέρα στο Όμορφο Θέραντεϊν» του Scott Lynch. Διαψεύστηκα οικτρά και το παράτησα στη μέση για την ώρα. ||| Ελπίζω να μην το είχα κρίνει υπερβολικά αυστηρά λόγω της προηγούμενης απογοήτευσης, αλλά ακόμη και τώρα θυμάμαι τις υψηλές προσδοκίες μου, την ανάγκη μου να μου αρέσει, την προσπάθειά μου να πιαστώ από τους χαρακτήρες και την ιστορία, και κυρίως την all over the place πλοκή με την οποία με έλουζε ο Scott Lynch, με μια… –πώς να το πω;– αλαζονεία μάλλον, πως ό,τι και να γράψει είναι καλό. Θα ήθελα κάποια στιγμή να του δώσω μια δεύτερη ευκαιρία αλλά μέχρι στιγμής τίποτα στις είκοσι πρώτες σελίδες δε μου έδωσε την ώθηση να το συνεχίσω.

9. Τα «Σκληρά Χάλκινα» του Bradley Denton όμως είχαν τη φάση τους. Φουλ αμερικανιά, Τέξας, νεαροί παραβάτες, μουσική, οικογενειακές ιστορίες κι ένας εξαιρετικός πρωταγωνιστής-αφηγητής, με πρωτότυπα κίνητρα. Το χρειαζόμουν! ||| Ναι, ήταν ωραίο. Κυρίως ο πρωταγωνιστής μου είχε μείνει ως μικροαπατεώνας αλλά συμπαθής. Μου άφησε πολύ ωραίες αναμνήσεις για μικρή αμερικάνικη ιστορία της επαρχίας.

10.  Στα «Βαρέα Μέταλλα» της Cherie Priest βρήκα κάτι πολύ ελκυστικό: μια ατμόσφαιρα και περιγραφή πρωτόγνωρη, καθώς το κοκκινόχωμα και η εξόρυξη μετάλλων απέκτησαν ένα νέο νόημα, ερχόμενα σε ευθεία αντίθεση με τα φυτά και την οικολογία. Παγανισμός και χριστιανισμός, εξερευνήσεις και στοιχειώματα σε ένα απλό αλλά γοητευτικό διήγημα. ||| Δεν έχω κάτι να προσθέσω. Η πρώτη καλή εντύπωση παρέμεινε.

11. Ωραίο το διήγημα «Το Νόημα της Αγάπης» του Daniel Abraham. Γιατί; Διότι χτίζει μια πόλη από το μηδέν, μια πόλη εξαιρετικά ιδιαίτερη, από τα δομικά της υλικά μέχρι τους κατοίκους της. Κι εκεί όλα συνυπάρχουν: έρωτας, σκλαβοπάζαρα, αγοραπωλησίες, συνωμοσίες, συγκαλύψεις, προδοσίες. Συνυπάρχουν με έναν ωραίο τρόπο, όπως μια στάλα αθωότητας κολυμπά σε μια κανάτα γεμάτη πονηριά. Γαλήνια. ||| Α ναι, ωραία ιστοριούλα. Όχι κάτι τρομερό αλλά το στήσιμο της πόλης και η μοναδικότητα των χαρακτήρων με κέρδισε.

12. Στο «Ένας Καλύτερος Θάνατος» του Paul Cornell βρίσκουμε άλλες διαστάσεις, διάφορες εκδοχές του ίδιου προσώπου, ιμπεριαλισμό προς παράλληλες πραγματικότητες, εραλδική, κολέγια, γκινέες, άμαξες και πολλά άλλα. Τι δε βρίσκουμε; Νόημα κι ενδιαφέρον. Καθόλου όμως. Τόσο πολύ, που στο μέσον της ιστορίας ασχολούμασταν πέντε σελίδες με μια παρτίδα χαρτιά. Για την ώρα, το χειρότερο της συλλογής. Σπατάλη λέξεων. ||| Αυτό ακριβώς, τίποτα άλλο.

13. Το διήγημα του Steven Saylor «Αθώρητος στην Τύρο» αποδείχθηκε απλό αλλά θαυματουργό. Με πολλή αγάπη για τον αρχαίο κόσμο και ειδικά για την Ελλάδα, με περιγραφές ενδιαφέρουσες και διαλόγους προσεγμένους, με κέρδισε εν τέλει. Μου δημιούργησε υποψίες, κάποιες από αυτές επιβεβαιώθηκαν και γενικώς απόλαυσα την ανάγνωσή του. Θα το χαρακτήριζα "όαση απλότητας". ||| Ναι, αξίζει τον κόπο. Μια ωραία ιστορία περί του αν ένας θρύλος είναι πραγματικός ή όχι και η ανάγκη μας να πιστέψουμε σε αυτόν. Ωραίο τόσο ως σκέψη όσο και στην εκτέλεση.

14. Το διήγημα του Garth Nix «Ένα φορτίο φίλντισι» πέρα από αδιάφορο ήταν και all over the place. Ονόματα, πλάσματα, μαγείες, αλλά συνοχή καμία. Πολύ ωραία και ενδιαφέρουσα η μαριονέτα-μαγος (που στην ουσία έκανε τα πάντα αντί για τον πρωταγωνιστή μάγο), αλλά ειλικρινά, μόνο ατάκες και κυνηγητό χωρίς λόγο ή αγωνία. ||| Ουφ. Δε θέλω καν να το θυμάμαι.

15. Το διήγημα «Διαμάντια από τεκίλα» του Walter Jon Williams αποδείχτηκε μια καλογυαλισμένη μπαρούφα. DNF διότι: ήταν αδικαιολόγητα μεγάλο (70 σελίδες περίπου, τζιζας) και έκανα υπομονή... Μέχρι πότε όμως; Πρωταγωνιστής ψώνιο, άπειρες άχρηστες λεπτομέρειες και μια υπόθεση που όχι μόνο άργησε να μπει στο ψητό, αλλά μπήκε η γάστρα στον φούρνο και ξέχασε να τον ανάψει. Έχουμε και δουλειές. Πάμε για τα μεγάλα ονόματα τώρα... ||| Just no.

16. Αριστούργημα! Το διήγημα «Το Καραβάνι για το Πουθενά» της Phyllis Eisenstein μίλησε στην ψυχή μου. Έρημος, φιλοδοξίες, ψευδαισθήσεις, άνθρωποι και καραβάνια, θρύλοι και... και υπέροχη, ώριμη γραφή. Λέξεις που έχουν νόημα, χαρακτήρες με βάθος. Μπορεί ακόμη να μην έφτασα στα βαριά ονόματα, όμως βρήκα δίχως αμφιβολία το νούμερο ένα διήγημα της συλλογής! ||| Δεν άλλαξε η εντύπωσή μου. Είναι αναμφίβολα το νούμερο ένα, θα την ψάξω στο μέλλον τη φίλη Phyllis!

17. Το διήγημα «Η αξιοπερίεργη υπόθεση των νεκρών συζύγων» της Lisa Tuttle το βρήκα εντυπωσιακά καλό. Με εξαίρεση τον χαρακτήρα Φελίσιτυ και τον τρόπο που μιλούσε και περιγραφόταν, όλο το υπόλοιπο με κέρδισε απίστευτα. Η υπαινικτική ατμόσφαιρα, το μακάβριο στοιχείο, οι αλλόκοτες συμπεριφορές και πάνω απ' όλα το νοστιμότατο βρετανικό μυστήριο. Μπαίνει στις τοπ επιλογές! ||| Ανατριχιάζω από την απόλαυση καθώς το θυμάμαι. Η ατμόσφαιρα που αναζητώ πάντα σε ιστορίες μυστηρίου, με το μακάβριο και το αινιγματικό στοιχείο να κυριαρχούν. Συγχαρητήρια στη συγγραφέα!

18. Το «Πώς ο Μαρκήσιος πήρε πίσω το παλτό του» του Neil Gaiman ήταν διασκεδαστικό ως ένα σημείο, με εξαιρετικά ενδιαφέρουσα φαντασία και σουρεαλιστικό στυλ. Ο αφηγητής ενθουσιώδης, ο πρωταγωνιστής ιδιόρρυθμος και μυστήριος. Εκεί που θα έλεγα πως τραβάει πολύ, έφτασε στο τέλος του. Ήταν οκέι συνολικά, χωρίς κάτι τρομερό. ||| Εντάξει, η πρώτη εντύπωση με καλύπτει καθώς την ξαναδιαβάζω.

19. Το διήγημα «Στις Αίθουσες» της Connie Willis δεν κατάλαβα τι θέση είχε στη συλλογή. Μια ατέλειωτη (70 σελίδες) περιπλάνηση ενηλίκων -αλλά περίπου εφήβων- σε έναν σινεμά πολυχώρο, με άπειρα φασώματα, αναφορές σε τίτλους ταινιών (δεν έχω ξαναδεί τόσο πολλές, όλοι μαζί φτιάχνουν 2-3 σελίδες) και μια πλοκή που σε άλλες περιπτώσεις θα μπορούσε να είναι ενδιαφέρουσα. Από εμένα είναι όχι. ||| Just no, round 2. Δεν καταλαβαίνω γιατί μπήκε στη συλλογή. Με την απορία θα μείνω.

20. Το διήγημα του Patrick Rothfuss «Το Δέντρο της Αστραπής» ήταν εντυπωσιακά λεπτομερές. Βασισμένο σε έναν χαρακτήρα, τον Μπαστ (τον οποίο συμπάθησα απίστευτα), ανέλυσε τους κανόνες του Δέντρου της Αστραπής, την αξία της ανταλλαγής, μια μέρα του πρωταγωνιστή, τις σχέσεις των ανθρώπων σε μια μικρή κοινωνία, τη σχέση του βασιλιά με τους υπηκόους του και τη βαθύτερη φύση των ανθρώπων. Κι όλα αυτά σε ένα διήγημα. ||| Θα μπει στο top5 για τον εξαιρετικό πρωταγωνιστή, την ιδέα της κοινότητας και των κανόνων γύρω από το Δέντρο και του πώς κάθε λεπτομέρεια είχε νόημα. Αριστοτεχνική δουλειά, μεσιέ Πάτρικ.

21. Το διήγημα «Ο Άσωτος Πρίγκιπας ή ο Γιος ενός Βασιλιά» του George R. R. Martin ήταν μια καλή εξάσκηση στο γύρισμα των σελίδων. Αν δεν ήταν η βάση για μια εντυπωσιακή σειρά φαντασίας, συγγραφικά θα το έλεγα μέτριο στην καλύτερη. Ονόματα, ονόματα και ξανά ονόματα. Καμία περιγραφή ή χαρακτηρισμός για οποιονδήποτε. Πώς να δεθείς με κάποιον που βλέπεις για δύο σελίδες και μετά δε θυμάσαι καν ποιος ήταν; Ως ιστορικό χρονικό είναι εντάξει, ως διήγημα δεν έβγαλε κάποιο νόημα. Μπράβο στους παραγωγούς που βγάζουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα πάντως! (Αυτό το διάβασα πρόσφατα, οπότε πρώτη εντύπωση και τελική ταυτίζονται).

Εδώ είμαστε λοιπόν! Ελπίζω να είστε κι εσείς μαζί μου, για τη βράβευση των πέντε καλύτερων! (Χειροκροτήματα από το κοινό και μετά σιωπή, η αγωνία στο κόκκινο…)

-Στη θέση νούμερο 5… η Gillian Flynn, με το διήγημά της «Επαγγελματικές Ανησυχίες»! Έχετε κάτι να δηλώσετε;
-Εεε, χαίρομαι που βρίσκομαι στην τελική πεντάδα! Τι να πω; Ήξερα πως η ιδιαίτερη φύση της δουλειάς της πρωταγωνίστριας θα τραβήξει το ενδιαφέρον (νευρικά γέλια) αλλά… με συγκινεί που οι προθέσεις μου έγιναν κατανοητές και η ανατροπή άρεσε στην κριτική επιτροπή.

(Χειροκροτήματα).
-Στη θέση νούμερο 4… Ο David W. Ball, με το διήγημα «Ταξίδι στους Αιώνες». Έχετε κάτι να δηλώσετε;
-Είμαι ικανοποιημένος. Η ιστορική αναδρομή και το μυστήριο συνεχίζουν να εκτιμώνται από το κοινό.
(Κατεβαίνει σοβαρός και αλύγιστος. Χειροκροτήματα, λίγο χλιαρά αλλά παραμένουν χειροκροτήματα).

-Στη θέση νούμερο 3… ο Patrick Rothfuss με το διήγημά του «Το Δέντρο της Αστραπής»! Πείτε μας δυο λόγια, αγαπητέ!
-Εδώ είμαστε! Όποιος έχει ακόμη τη σπίθα της φαντασίας μέσα του, από εμένα παίρνει το δικαίωμα της αιώνιας νιότης και προσκαλείται να έρθει να με βρει στην κορυφή του λόφου, στο Δέντρο της Αστραπής. Θα έχουμε ωραίες συναλλαγές να κάνουμε… 
(Κλείνει το μάτι στο κοινό, χαμογελά και κατεβαίνει σεινάμενος κουνάμενος, υπό τη θύελλα χειροκροτημάτων).

-Στη θέση νούμερο 2… η Lisa Tuttle, με το διήγημά της «Η αξιοπερίεργη υπόθεση των νεκρών συζύγων»! Και να πούμε πως η πρώτη θέση ήταν πολύ κοντά, η κριτική επιτροπή βρήκε τα δύο διηγήματα ισάξια! Παρακαλώ, πείτε μας…
-Εντάξει, δεν έχω λόγια… Το αίσθημα αυτό των προδομένων από την κοινωνία γυναικών… που έχουν δεχτεί τόση κακοποίηση, σωματική, λεκτική… μέχρι και πλύση εγκεφάλου… Αν μέσα από το διήγημά μου κατάφερα να δώσω αυτό το κάτι ως τροφή για σκέψη, μου είναι αρκετό. Ευχαριστώ για το βραβείο και συγχαρητήρια στο πρώτο διήγημα!
(Κατεβαίνει δακρυσμένη. Το κοινό, μουδιασμένο από τη συγκινητική αποκάλυψη, χειροκροτά λίγο πιο δυνατά από το συνηθισμένο).

-Και τώρα, η στιγμή που όλοι περιμένατε… Στην πρώτη θέση η Phyllis Eisenstein, με το διήγημά της «Το Καραβάνι για το Πουθενά»! Δηλώσεις, παρακαλώ!
-Έχω μείνει εμβρόντητη! Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που γοητεύονται από τη μαγεία της ερήμου και από το πώς οι χαρακτήρες των ανθρώπων αποκαλύπτονται μέσα στη μονότονη πορεία ενός καραβανιού; Υπάρχουν οι ονειροπόλοι που αναζητούν αντικατοπτρισμούς και χαμένες πόλεις, escapists στη σύγχρονη, βιαστική πραγματικότητα; Αν ναι, τότε το διήγημά μου και η φιλοσοφία που περνάει στους αναγνώστες αξίζει να συνεχιστεί και δέχομαι με χαρά το βραβείο!
(Η σκηνή σείεται από τα χειροκροτήματα. Η λογοτεχνία φαντασίας έχει κερδίσει). 

Για άλλη μια φορά, η μαγεία, το ανέλπιστο όνειρο για ένα καλύτερο αύριο, το παιδί που κρύβουμε όλοι μέσα μας έχει κερδίσει. Είμαι ικανοποιημένος συνολικά από τη συλλογή και από τα διηγήματα και τους συγγραφείς που γνώρισα. Για την τέταρτη θέση ισοβάθμισαν 4-5 διηγήματα πριν δώσω τη βράβευση στο Ταξίδι στους Αιώνες. Για την πρώτη θέση η ισοβαθμία ήταν εκπληκτική. Το διήγημα της Lisa Tuttle ήταν ό,τι πρέπει ως έμπνευση για τον Φιλήμονα, ενώ το Καραβάνι για το Πουθενά της Phyllis Eisenstein λες και βγαλμένο από τη Γη των Αμόλυντων.

Εννοείται πως η όλη φάση της βράβευσης είναι προϊόν της δικής μου φαντασίας (όχι, δεν έχω πάρει συνέντευξη από αυτά τα ονόματα – ακόμη) αλλά διασκέδασα φοβερά καθώς την έγραφα. Ελπίζω η κριτική μου να λειτουργήσει βοηθητικά προς όσους θέλουν να διαβάσουν το βιβλίο...