Ηλίας Τσιάρας | Ένας ταξιδευτής στους τόπους της Φαντασίας!

Η σημερινή συνέντευξη είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις που, ενώ έχεις στο μυαλό σου από καιρό να πραγματοποιήσεις, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, διαρκώς αναβάλλεται! Ίσως και καλύτερα, όπως το σκέφτομαι, γιατί θεωρώ πως η παρούσα χρονική στιγμή ήταν και η καλύτερη χρονικά για να γίνει... Ουδέν κακόν αμιγές καλού, άλλωστε! Έχω την χαρά και την τιμή, λοιπόν, να φιλοξενώ τον αγαπητό φίλο Ηλία Τσιάρα, γνωστός στους περισσότερους απο εσάς ως ένας άνθρωπος με μεγάλη αγάπη για το Φανταστικό. Με τον Ηλία γνωριζόμαστε -δυστυχώς- μόνο μέσω της επαφής μας με τα social media. Παρόλ’ αυτά, πάντα είχα ένα σεβασμό και μια εκτίμηση προς το πρόσωπο του και πάντα ήθελα να μάθω περισσότερα πράγματα για τον ίδιο και την πορεία του. Η σημερινή συνέντευξη είναι, πρωτίστως, μια φιλική συζήτηση μεταξύ μας, για διάφορα θέματα, μέσα από την οπτική του ως αναγνώστης, συγγραφέας διηγημάτων, φανατικός των κόμικς, μεταφραστής. Μιλάμε για όλα. Για όσα τον ευχαριστούν αλλά και για όσα τον ενοχλούν. Αλλά να μην σας κουράζω περισσότερο, σας αφήνω να διαβάσετε τα όσα είπε, στην εκτενέστατη συνέντευξη που ακολουθεί... 

1) Αγαπητέ φίλε Ηλία, θα ήθελα να σε καλωσορίσω στην ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.Κ και να σε ευχαριστήσω για την ανταπόκριση σου σε αυτή την συνέντευξη. Θα ήθελες, καταρχάς, να μας πεις λίγα λόγια για σένα ώστε να σε γνωρίσουν και οι αναγνώστες μας;

Εγώ σε ευχαριστώ πολύ, Θανάση, για την πρόσκληση, με τιμά ιδιαιτέρως. Γεννήθηκα το (μακρινό πια) 1983, μεγάλωσα και σπούδασα στη Θεσσαλονίκη. Εδώ και 11 περίπου χρόνια, από τότε που γεννήθηκε ο γιος μου δηλαδή, μένω με την οικογένειά μου στην εξωτική Νάουσα Ημαθίας. Εργάζομαι πρωτίστως ως αναπληρωτής ειδικής αγωγής, φέτος είμαι σε ένα λύκειο της Πολίχνης, και δευτερευόντως ως εκπαιδευτής ενηλίκων. Ταυτόχρονα, μεταφράζω (κυρίως) κόμικς για λογαριασμό των εκδόσεων Anubis. Εδώ και 2 δεκαετίες περίπου ασχολούμαι με τη λογοτεχνία του Φανταστικού και γενικότερα τον χώρο του Φανταστικού στην Ελλάδα, πρώτα ως αρθρογράφος του περιοδικού Fantasy Heroes, κατόπιν διατηρώντας διάφορες στήλες στο webzine Nyctophilia.gr και μέχρι προσφάτως ως μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Αλλόκοσμες Ιστορίες. Κατά καιρούς γράφω διηγήματα, τα οποία κυκλοφορούν ανάμεσά μας σε διάφορες συλλογές και ανθολογίες. Λεπτομέρειες και links (γιατί ευτυχώς αρκετά διατίθενται δωρεάν) αργότερα. Α, έχω και μια κόρη και φυσικά τη λατρεμένη μου σύζυγο, γνωστή ως Κικίτσα, μην έχουμε παρεξηγήσεις! Και, τελευταίο, το ορκίζομαι, από φέτος φοιτώ ως μεταπτυχιακός στο Transformative Game Design του Πανεπιστημίου της Ουψάλας (αυτό το πρόσθεσα αφού απάντησα σε επόμενη ερώτηση πως δεν έχω χρόνο, έτσι λίγο να με λυπηθεί ο κόσμος με τις εξυπνάδες που πάω και κάνω).

2) Ξεκινώντας τη συνέντευξη, θα ήθελα να ασχοληθούμε, πρωταρχικά, με τον αναγνώστη που έχεις μέσα σου. Τι ήταν αυτό που σε τράβηξε και σε κέρδισε στο να ασχοληθείς με την λογοτεχνία του φανταστικού;

Νομίζω το αίσθημα φυγής που τη χαρακτηρίζει. Αρχικά, στο δημοτικό δηλαδή, ξεκίνησα με τα κλασικά της εποχής, Ιούλιο Βερν, Μυστικούς Επτά, Πέντε Φίλους κτλ. Στο γυμνάσιο γνώρισα το Φανταστικό και το αγάπησα, αν και είχα από πριν μια επαφή μέσω των κόμικς του Κόναν από Κόμπρα Πρες. Με τραβούσε αυτή η άγνοια κινδύνου, αυτός ο πολλές φορές αδικαιολόγητος ηρωισμός. Εντάξει, η γυμνή σάρκα και η βία επίσης έπαιξαν τον ρόλο τους, δύο στοιχεία που τα έργα του Robert Howard, ιδίως όταν τα σχεδίαζε ο μοναδικός John Buscema, διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό.

3) Ποια ήταν τα πρώτα σου αναγνώσματα από τον χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας και ποια (παλαιότερα ή/και μεταγενέστερα) αυτά που σε σημάδεψαν σαν αναγνώστη;

Αφήνοντας στην άκρη τον Ιούλιο Βερν, εννοείται πως ξεκίνησα με J.R.R. Tolkien. Μετά το γύρισα στα σκληρά με τον Έλρικ του Michael Moorcock και λίγο αργότερα γνώρισα τον Guy Gavriel Kay. Νομίζω αυτός ήταν ο πρώτος που πραγματικά λάτρεψα, αρχικά με το Τιγκάνα και ύστερα με το Υφαντό της Φιόναβαρ, ο συγγραφέας που είχα στην καρδιά μου για πάρα πολλά χρόνια. Πλέον, νομίζω πως τη θέση αυτή έχει πάρει ο Brandon Sanderson, αν και δεν είμαι πια τόσο ρομαντικός. Αναγνωρίζω όμως πως μάλλον είναι ο πιο ταλαντούχος αυτή τη στιγμή στον χώρο. Και φυσικά δεν μπορώ να μην αναφέρω τον μοναδικό Terry Pratchett, τον οποίο ανακάλυψα σχετικά μεγάλος. Τέλος, από τον χώρο της επιστημονικής φαντασίας βέβαια, ελπίζω να μην πειράζει, με έχει σημαδέψει ανεξίτηλα η Ursula Le Guin. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω ένα βιβλίο της, θα έλεγα τον Αναρχικό των Δύο Κόσμων, είναι εκπληκτικό!

Ομιλία για την Ursula Le Guin

4) Γνωρίζω, όπως και όσοι σε ξέρουν, ότι είσαι και φανατικός αναγνώστης κόμικς. Με ποιους τίτλους εισήλθες σε αυτή την αναγνωστική “περιπέτεια”; Ποια είναι μερικά από τα αγαπημένα σου κόμικς και ποιοι οι αγαπημένοι σου ήρωες;

Πέρα από τον Κόναν που ήδη ανέφερα, μια από τις πρώτες αναμνήσεις που έχω είναι η μητέρα μου να μου διαβάζει Περιπέτεια. Μεγάλωσα με Μπλεκ, Αγόρι, Κάπτεν Μαρκ (και τον Θλιμμένο Μπούφο, εννοείται!) αν και φυσικά πρώτα ξεκοκάλισα κάθε Μίκι Μάους, Αλμανάκο και Κόμιξ. Μετά πέρασα και στην εποχή των Μαμούθκομιξ, με Αστερίξ, Λούκι Λουκ, Ιζνογκούντ, Αντιρίξ και Συμφωνίξ κτλ. Λατρεύω τον Ντόναλντ, ταυτίζομαι σε μεγάλο βαθμό με αυτή τη φασιαριόζικη πάπια, διαθέτω την ίδια υπομονή. Καλά, τώρα που έγινα πατέρας, αναγκαστικά έχω βελτιωθεί. Από υπερήρωες, αγαπώ ιδιαίτερα τις ομάδες, με πρώτους και καλύτερους τους X-Men. Εκτός από τον κλασικό, σκληρό άντρα Γούλβεριν, ξεχωρίζω τον Γκάμπιτ. Είναι αλήτης, κύριος, ιππότης, μάγκας, κουβαλάει τράπουλες, τα έχει όλα. Και ένα άκυρο bo, δεν ξέρω γιατί, μάλλον για σχεδιαστικούς λόγους. Επίσης μου αρέσουν πολύ οι μιμητές τους, Cyber Force και WildC.A.T.s. Είμαι παιδί των ’90s, τι να κάνω; Ξέχασα και τον Μπάτμαν, αυτή η παράνοια που τον διακατέχει με ιντριγκάρει πολύ. Αγαπημένο κόμικ, πέρα από το ανεπανάληπτο Sandman, είναι το Identity Crisis. Προφανώς υπάρχουν άπειρα αριστουργήματα, Watchmen, V for Vendetta, Maüs...

5) Συνεχίζεις να διαβάζεις κόμικς σήμερα; Παρακολουθείς όσο θα ήθελες τους νέους τίτλους που κυκλοφορούν και τις νέες δημιουργικές ομάδες;

Ναι, εξακολουθώ να διαβάζω κόμικς, αλλά δυστυχώς δεν παρακολουθώ τόσο τους νέους τίτλους. Πρώτον, δεν έχω χρόνο. Δεύτερον, η συλλογή κόμικς είναι ένα πολύ ακριβό χόμπι, δεν είναι κάτι εύκολο να παρακολουθώ όλα όσα θα ήθελα. Από τα πιο καινούρια, μου άρεσε πολύ η σειρά των Rat Queens, Beasts of Burden, Monstress. Το Injustice επίσης είναι ίσως η μόνη σειρά που συνεχίζω να παρακολουθώ (ναι, είμαι πολύ πίσω). Έχω ακούσει καλά λόγια για τον νέο Ultimate Spider-Man, θα ήθελα να το διαβάσω, αν και δεν μπορώ να αποφασίσω αν μου αρέσει ο Hickman ή όχι. Από πιο νέους σεναριογράφους ο Tom King είναι πολύ καλός, το ίδιο και ο Dan Abnett, τον οποίο πρωτογνώρισα μέσω του Warhammer 40k. Επίσης, θεωρώ τρομερή την πρόσφατη μεταφορά των περιπετειών του Έλρικ σε κόμικ, η αισθητική είναι εκπληκτική!

6) Κατά πόσο έχουν αλλάξει οι αναγνωστικές σου προτιμήσεις (ή και όχι), όσον αφορά τα κόμικς, μεγαλώνοντας;

Πολύ, το ίδιο ισχύει και για τη λογοτεχνία. Στα 20 μου, αν μου ανέφερες το Beasts of Burden, ένα κόμικ τρόμου με πρωταγωνιστές σκυλιά και γατιά, θα γελούσα. Τώρα, το θεωρώ από τα καλύτερα έργα που έχω διαβάσει. Το ίδιο ισχύει και με το πολύ ιδιαίτερο Daytripper, το οποίο δεν μπορώ να το κατατάξω σε ένα συγκεκριμένο είδος. Επίσης τώρα, ως πιο έμπειρος αναγνώστης, λατρεύω πολύ τα alternate universes. Όπως το Kingdom Come ή το Red Son, ας πούμε. Παλιότερα, δεν θα τα καταλάβαινα. Επιπλέον, τώρα πια δεν δίνω ιδιαίτερη σημασία στο σχέδιο. Πάλι μου αρέσει ένα όμορφο σκίτσο, λατρεύω τον Alex Ross προσωπικά, αλλά πιο πολύ ψάχνω να ταυτιστώ με την ιστορία και τους ήρωες.

7) Αναπόφευκτα, θα οδηγηθώ στην επόμενη ερώτηση μου που δεν είναι άλλη από αυτή σχετικά με την ενασχόληση σου με την μετάφραση κόμικς. Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με αυτό το κομμάτι;

Μέσω του Fantasy Heroes! Θα μου επιτρέψεις να πω δυο λόγια για τους νεότερους της παρέας. Το Fantasy Heroes ήταν ένα περιοδικό για τη λογοτεχνία του Φανταστικού το οποίο εξέδιδε η Anubis. Μιλάμε για το 2006, οπότε καταλαβαίνετε νομίζω πως μιλάμε για άθλο! Κράτησε για 33 τεύχη, κάτι λιγότερο από τρία χρόνια δηλαδή. Ήμουν φανατικός αναγνώστης του περιοδικού και, καθώς μου το αγόραζε ο μεγαλύτερος αδελφός μου επειδή έμενε πάνω από ένα μαγαζί με κόμικς στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, κάποια στιγμή έρχεται και επί λέξει μου λέει: «Έλα, μαλάκα μικρέ, σου βρήκα δουλειά». Το Fantasy Heroes ζητούσε συνεργάτες. Έστειλα ένα δοκιμαστικό, νομίζω ήταν για τον Kay, και με πήραν. Αργότερα μου προτάθηκε να μεταφράσω το Killing Joke του σπουδαίου Alan Moore. Και συνεχίζω ακόμα, όχι με τους ίδιους ρυθμούς βέβαια.

8) Ο μεταφραστής κόμικς θα πρέπει να είναι απαραιτήτως και ο ίδιος αναγνώστης κόμικς ή θεωρείς πως δεν έχει τόση ή και καθόλου σημασία;

Το απαραιτήτως είναι κάπως σκληρή κουβέντα, αλλά σίγουρα είναι καλό να έχει κάποια γνώση επί του μέσου. Αυτό κυρίως έχει να κάνει με το γεγονός πως συνήθως θα κληθείς να μεταφράσεις έργα στα οποία πρωταγωνιστεί όχι κάποιος νέος χαρακτήρας για τον οποίο κανείς δεν ξέρει τίποτα, αλλά τύποι όπως ο Μπάτμαν, ο Σπάιντερ-Μαν, οι Χ-Μεν που υπάρχουν εδώ και πολλές δεκαετίες. Επομένως, έχουν έναν προκαθορισμένο και γνωστό χαρακτήρα, αναγνωρίσιμο τρόπο ομιλίας, κάτι που ο αναγνώστης το ξέρει, το αγαπά και περιμένει να το βιώσει. Αν για παράδειγμα, για οποιονδήποτε λόγο, εγώ ως μεταφραστής επέλεγα να κάνω επίδειξη λεξιλογίου σε ένα κόμικ με πρωταγωνιστεί τον Γούλβεριν ή τον Τιμωρό, ε, μάλλον δεν θα πολυδιαβαζόταν. Ο μεταφραστής οφείλει να γνωρίζει τους χαρακτήρες, να ξέρει πχ πως ο Θωρ ζει χιλιετίες, και γι’ αυτό μιλάει μια πιο αρχαϊκή διάλεκτο συνήθως. Ο κος Φανταστικός, πέρα από αντιπαθητικός, είναι πολύ μορφωμένος και συνηθίζει να μιλά με μακροσκελείς προτάσεις και εξεζητημένες επιστημονικές ορολογίες. Ο Κάπτεν Αμέρικα έχει μεγαλώσει σε μια άλλη εποχή, οπότε λογικά δεν θα χρησιμοποιεί πολύ την αργκό που χρησιμοποιεί, ξέρω εγώ, ο Γουίκαν ή ο Μοράλες.

9) Ποιες είναι οι βασικές διαφορές στο να μεταφράσει κάποιος ένα βιβλίο σε σχέση με ένα κόμικ;

Πέρα από όσα ειπώθηκαν προηγουμένως, γιατί και στα βιβλία πολλές φορές ο ήρωας είναι ήδη γνωστός, οπότε καλείσαι να γνωρίζεις το ποιόν του, κυρίως έχει να κάνει με την οικονομία χώρου. Πρέπει να σκέφτεσαι πάντα πόσα χωράει αυτό το έρημο το μπαλονάκι. Στη λογοτεχνία συνήθως είσαι πιο ελεύθερος, αυτό φαίνεται και από τις μεγάλες διαφορές στις σελίδες των ελληνικών εκδόσεων. Η γλώσσα μας είναι πολύ πιο περιγραφική από την αγγλική και αυτό είναι ένα μικρό πρόβλημα για την 9η Τέχνη.

10) Έχεις αναλάβει, ανάμεσα σε πολλούς τίτλους κόμικς, την μετάφραση ενός από τα πιο εμβληματικά έργα της 9ης τέχνης, που δεν είναι άλλο από το “The Sandman” του Neil Gaiman. Ποιες ήταν οι απαιτήσεις αυτού του έργου κατά την διαδικασία της μετάφρασής του;

Σίγουρα ήταν μια μοναδική εμπειρία. Γκρίνιαζα πολύ εκείνη την περίοδο, ρωτήστε τη γυναίκα μου. Αλλά μου άρεσε, μου άρεσε πολύ! Είχα ένα βάρος στην πλάτη μου, έκανα όμως ό,τι καλύτερο μπορούσα. Ήθελε πολύ ψάξιμο, το έργο βρίθει αναφορών από μυθολογία, θεολογία, τέχνη... Στον τρίτο τόμο, έχει πάρα πολλά αποσπάσματα από το Όνειρο Θερινής Νυκτός του Σαίξπηρ. Βέβαια, πήρα αυτούσια τη μετάφραση από το μεταφρασμένο κείμενο αλλά και πάλι, ήταν ζόρι. Όπως και ο Έτριγκαν στον πρώτο τόμο, ο δαίμονας που μιλά με ρίμες, και αυτός με ζόρισε πολύ. Αλλά ανυπομονώ για τον τέταρτο τόμο, όταν και αν είναι να κυκλοφορήσει.

11) Υπάρχει κάποιος τίτλος κόμικ, κάποιος συγκεκριμένος ήρωας ή κάποιος δημιουργός που θα ήθελες να μεταφράσεις στα ελληνικά;

Άπειροι. Σίγουρα το Identity Crisis, πολλά εμβληματικά έργα όπως το Death in the Family ή το Crisis on Infinite Earths, DC vs Marvel που πρόσφατα κυκλοφόρησε σε omnibus, από νεότερα τα Rat Queens, Injustice, θα ήθελα να είχε συνεχιστεί το Preacher... Η λίστα είναι τεράστια. Από ήρωες θα σου πω μόνο τον Howard the Duck. Είχαμε την ευκαιρία με την έκδοση της σειράς της Hachette τα προηγούμενα χρόνια να τον έχουμε στα ράφια μας αλλά δυστυχώς δεν μας έκανε την χάρη. Από δημιουργούς είχα την τύχη να μεταφράσω τους πιο επιδραστικούς, όπως Neil Gaiman, Alan Moore, Grant Morrison, Frank Miller, Steve Hickman, Garth Ennis, Stan Lee, Jack Kirby... Αν δεν κάνω λάθος, δεν έχω μεταφράσει Chris Claremont, ο οποίος για μένα όρισε τους X-Men. Και κάνας Warlock του Starlin δεν θα με χαλούσε, να σου πω...

12) Θέλω να σε ρωτήσω κάτι που πιστεύω πως προβληματίζει, κατά καιρούς, πολλούς αναγνώστες κόμικς. Όλοι ξέρουμε ότι τα κόμικς, πλέον, έχουν γίνει ιδιαιτέρως απαιτητικά και πολυεπίπεδα, ακόμα και στους υπερηρωϊκούς τίτλους. Ποια είναι η άποψή σου και τι θα έλεγες σε αυτούς που τα ισοπεδώνουν και τα απαξιώνουν, χαρακτηρίζοντας τα όλα ως… “μικυμάου”, ιδιαιτέρως δε σε αυτούς που δεν έχουν καθίσει καν να ασχοληθούν και να διαβάσουν.

Να ρωτήσουν κάποιον φίλο τους που γνωρίζει από κόμικς και να τους προτείνει κάτι που θα είναι στα γούστα τους. Σίγουρα θα υπάρχει κάτι. Τόσα χρονιά προσπαθώ να εξηγώ τα αυτονόητα, πως τα κόμικς είναι για όλους, όχι μόνο για τους geeks. Όπως και η λογοτεχνία του Φανταστικού, εξάλλου. Το απαιτητικό που λες δεν ξέρω κατά πόσο συμφωνώ, ή μάλλον στο πολυεπίπεδο κομμάτι. Απαιτητικά είναι τα κόμικς εδώ και αρκετά χρόνια, με το σκεπτικό πως πολλές φορές μιλάμε για ιστορίες που εξελίσσονται ταυτόχρονα σε 3-4 διαφορετικές σειρές. Τα περισσότερα σενάρια επικεντρώνονται στη δράση, με αποτέλεσμα οι χαρακτήρες να μην αναπνέουν, κάτι που ίσως δυσκολεύει τους νέους αναγνώστες. Όχι πως δεν υπάρχουν αξιόλογα έργα, έτσι, μην παρεξηγηθώ. Σίγουρα πάντως και οι ίδιοι οι δημιουργοί σήμερα απαιτούν από τον εαυτό τους να πουν κάτι περισσότερο από μια ιστορία στην οποία ένας τύπος με κολάν δέρνει τους κακούς. Είναι λογικό, είναι επιθυμητό, είναι μοντέρνο και έτσι πρέπει να είναι πια τα κόμικς. Αλλά πολυεπίπεδα δεν ξέρω αν είναι στο σύνολό τους.

13) Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σου κάνω μια κλασσική ερώτηση, που κάνω σχεδόν πάντα σε όλους τους καλεσμένους. Τι σε έχει ενθουσιάσει το τελευταίο διάστημα, τι ενδιαφέρον είδες ή διάβασες; Έχεις κάτι που θα ήθελες να μοιραστείς με τους αναγνώστες μας και να τους το προτείνεις;

Νομίζω πως έχω απαντήσει παραπάνω, στην ερώτηση 5, σε ό,τι αφορά τα κόμικς, οπότε εδώ θα ασχοληθώ με τα βιβλία. Διάβασα πρόσφατα το Six of Crows μαζί με το επόμενο και ομολογώ πως ξετρελάθηκα. Φοβήθηκα λίγο το young adult της υπόθεσης, αλλά ευτυχώς με διέψευσε. Η τελευταία τριλογία του Joe Abercrombie, Age of Madness, που κυκλοφορεί και στα ελληνικά, είναι must για τους λάτρεις του είδους, όπως φυσικά και ό,τι έχει γράψει ο Brandon Sanderson, μην τα ξαναλέμε. Επίσης η πενταλογία The Dagger and the Coin είναι πάρα πολύ δυνατή, έχει κάτι το διαφορετικό. Από την εγχώρια σκηνή, πρόσφατα διάβασα την ανθολογία Το Φως στις Ρωγμές που τη συνιστώ ανεπιφύλακτα. Το Kings of the Wyld θα ήθελα να διαβάσω, όπως επίσης και το Legends & Lattes, μου έχουν κινήσει την περιέργεια, για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Σειρές και ταινίες δεν πολυβλέπω, μαζί με τη σύζυγο απολαμβάνουμε Brooklyn 99 που δεν το λες και καινούριο, είναι όμως πολύ καλό.

14) Ας έρθουμε όμως και λίγο στα δικά μας, αυτά του χώρου της λογοτεχνίας του φανταστικού. Γιατί μόνο διηγήματα μέχρι στιγμής και όχι κάποιο ολοκληρωμένο μυθιστόρημα; Βρίσκεις πιο ευέλικτο και ταιριαστό το είδος του διηγήματος για σένα;

Και πάλι θα πω, δεν έχω χρόνο, το οποίο, αν και απόλυτα αληθές, δρα ως άλλοθι για να μη ζοριστώ να γράψω σοβαρά. Το μυθιστόρημα θέλει προσχέδιο, σημειώσεις και χίλια δυο άλλα πράγματα που μου φαίνονται βουνό. Οπότε ναι, σίγουρα μου φαίνεται πιο εύκολο το διήγημα. Όχι εύκολο, γιατί προφανώς κι αυτό θέλει κόπο και δουλειά, αλλά σίγουρο όχι τόσο δύσκολο.

Συμμετοχές σε συλλογές διηγημάτων

15) To 2021 είχαμε τη χαρά να συμπεριλάβουμε ένα διήγημά σου στην πρώτη μας e-book συλλογή, που είχε τον τίτλο “13 – Συλλογή Διηγημάτων Τρόμου και Σκοτεινής Φαντασίας”. Θυμάμαι σε μια συνέντευξή σου είχες πει πως το είδος του φολκλορικού τρόμου δεν είναι στα γούστα σου, παρόλα αυτά, όμως, έγραψες το εξαιρετικό διήγημα “Αδελφοί εξ Αίματος”. Είσαι άνθρωπος που του αρέσει να πειραματίζεται με νέα πράγματα, να προσεγγίζει και να “εξερευνά” νέα είδη και νέες φόρμες και να δημιουργεί πάνω σε αυτά;

Πρώτα από όλα, σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Η αλήθεια είναι πως επειδή πλέον δεν γράφω συχνά, όταν το κάνω θέλω να έχει κάποιο νόημα, τουλάχιστον για μένα τον ίδιο. Είναι κάτι που γενικά εφαρμόζω τα τελευταία χρόνια στη ζωή μου, δεν φοβάμαι να δοκιμάσω και να δοκιμαστώ. Το κάνω στο DnD παίζοντας κλάσεις που δεν γουστάρω (αρχικά, γιατί μετά όλα είναι μια χαρά), το έκανα κι εδώ γράφοντας κάτι ελαφρώς φολκλορικού χαρακτήρα. Επειδή παλαιότερα έγραφα για συλλογές, ανθολογίες, διαγωνισμούς κτλ, πλέον δεν μου λέει κάτι να γράψω ακόμα ένα διήγημα με αρχή, μέση, τέλος και μια συμπαθητική ιδέα. Θέλω μια πρόκληση. Στο συγκεκριμένο εργαστήρι, για το οποίο πρέπει ξανά να ευχαριστήσω εσένα, τη ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.Κ και τον Γιώργο Δάμτσιο, τον εμψυχωτή μας, εγώ έμενα μόνος μου, μακριά από την οικογένειά μου δηλαδή, στην Αθήνα. Οπότε καταλαβαίνεις πως αυτή η παρέα σήμαινε πάρα πολλά για την ψυχική μου ηρεμία. Είπα να το τολμήσω κι ό,τι βγει. Βγήκε αυτό που μπορείτε να διαβάσετε όλοι σας πατώντας εδώ (διατίθεται δωρεάν). Και φυσικά έχει και πολλές άλλες όμορφες ιστορίες. Θα χαρώ πολύ να ακούσω τη γνώμη σας.

16) Υπάρχει πιθανότητα να διαβάσουμε κάτι καινούργιο από σένα, στο άμεσο ή πιο μακρινό μέλλον; Υπάρχει η σκέψη για την συγγραφή ενός πιο ολοκληρωμένου έργου στα σχέδια σου;

Το τελευταίο μου πόνημα είναι το Οι Α-ταίριαστοι, που κυκλοφορεί δωρεάν σε e-book χάρη στον αεικίνητο Μάριο Μητσόπουλο και μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ (διατίθεται δωρεάν). Η ιδέα ήταν η συντακτική ομάδα των Αλλόκοσμων Ιστοριών να γράψει διηγήματα σε θεματολογία sci-fi εμπνευσμένα από τη μυθολογία μας. Μου καρφώθηκε μια λίγο διαφορετική ιδέα σε ό,τι έχει να κάνει με το format, και προέκυψε αυτό, ξέχωρα από την κύρια ανθολογία, τα Αλλόκοσμα Οράματα, που μπορείτε επίσης να βρείτε στον προηγούμενο σύνδεσμο. Για κάτι πιο μεγάλο, η αλήθεια είναι πως έχω εδώ και χρόνια έτοιμη μια νουβέλα ή νουβελέτα, κάτι μικρό πάλι δηλαδή, αλλά σίγουρα όχι διήγημα. Εδώ και τρία περίπου καλοκαίρια λέω πως θα στρωθώ να το περάσω μια τελική επιμέλεια μπας και βρει εκδοτική στέγη, αλλά πού... Δεν πρόκειται να πληρώσω για να το εκδώσω, σε αυτό είμαι κάθετος, δεν με ενδιαφέρει να δω το όνομά μου στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Θεωρώ πως φέτος ή το πολύ του χρόνου κάτι θα κάνω, με χαρά βλέπω νέους εκδοτικούς που μοιάζουν προσηλωμένοι και προσανατολισμένοι στο fantasy, οπότε... δέχομαι προσφορές (γελάω μόνος μου, μην ενοχλείσαι, Θανάση)! Και έτσι για να σας αφήσω σε αγωνιά, το εν λόγω έργο ονομάζεται Οι Υπέροχοι Τρεις, και είναι ένα χιουμοριστικό (ή και σατυρικό) fantasy με ήρωες τα τρία μέλη μιας μισθοφορικής ομάδας που έχουν προβλήματα με τους χορηγούς τους.

17) Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, γιατί τελικά ασχολούμαστε με την λογοτεχνία του φανταστικού; Γιατί η φαντασία κυριαρχεί στις επιλογές μας; Αν με ρωτάς, δεν θα έλεγα πως ξυπνάει απαραιτήτως το “παιδί” μέσα μου, όπως λένε διάφοροι, αν και πολλές φορές απαιτείται ένας “παιδικός”, πιο αγνός ενθουσιασμός. Θέλω την άποψή σου πάνω στο θέμα.

Θα συμφωνήσω μαζί σου. Είμαι 41 χρονών, δεν θέλω μια ανάλαφρη ιστορία με έναν ευγενή ήρωα που βγαίνει αλώβητος, σώζει το βασίλειο και παντρεύεται την πανέμορφη πριγκιποπούλα. Φτάνει πια, νισάφι. Θέλω πολύπλοκους, στοιχειωμένους χαρακτήρες, έξυπνες ατάκες, αληθοφανείς διαλόγους (δεν μπορώ να διαβάσω πια βιβλίο χωρίς διαλόγους, συγγνώμη, Λάβκραφτ), και μια ιστορία φρέσκια. Τώρα, γιατί όλα αυτά τα ψάχνω σε συνδυασμό με δράκους, ξωτικά, σπαθιά και ξόρκια... δεν είμαι απόλυτα βέβαιος. Μάλλον επειδή εκεί δεν έχει ωρολόγιο πρόγραμμα, κινητά, ΕΝΦΙΑ, χιλιάδες κωδικούς για ανούσιους λογαριασμούς σε εκατομμύρια sites κτλ. Θέλω να ξεφύγω από την καθημερινότητα, αυτό είναι όλο. Το πετυχαίνω καλύτερα όταν βρίσκομαι νοερά σε έναν κόσμο με ιππότες, βάρβαρους, εξωτικά πλάσματα και αλυσιδωτούς θώρακες-μπικίνι. Είμαι πεζός; Μπορεί.

18) Ειδικότερα με την ποπ κουλτούρα, ποια είναι η σχέση σου; Παρακολουθείς τις εξελίξεις, ενημερώνεσαι για νέα πράγματα;

Εξαρτάται τι εννοείς από αυτό. Σιχαίνομαι το cosplay, δεν παρακολουθώ τον Matthew Mercer, δεν θεωρώ sci-fi το Star Wars (σ.σ. ας το πει επιτέλους κάποιος, χαχα). Προσπαθώ να είμαι μέσα στα πράγματα, αλλά σε όσα με αγγίζουν. Πχ λατρεύω το The Boys, δεν ξέρω αν μετράει. Δεν έχω κάποιο Funko Pop, αν και έχουν τα παιδιά μου. Γενικά με το merchandise δεν το πολυέχω, κυρίως γιατί δεν έχω τον απαιτούμενο, δικό μου χώρο. Αν είχα, τότε θα ήθελα όμορφα busts, statues κτλ. Τα οποία μάλλον θα έπαιρνα τέτοιες μέρες (σ.σ. η συνέντευξη συνέπεσε με την Black Friday), διότι σε αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να δώσω το ένα μου νεφρό (και το έχω τάξει σε έναν φίλο).

19) Ως πατέρας δυο υπέροχων παιδιών, έχεις προσπαθήσει να τους εμφυσήσεις την αγάπη σου για την φανταστική λογοτεχνία και την ποπ κουλτούρα; Αν ναι, πως ανταποκρίνονται; Θυμάμαι πάντως ο μικρός να έχει μια ιδιαίτερη αγάπη για τους G.I. Joe!

Αχαχαχα, πολύ καλά θυμάσαι, έχω και την αντίστοιχη φωτογραφία! Καλό είναι να τα “διαφθείρεις” από μικρά. Αλλά θέλει τακτ, αλλιώς παίζει να πετύχεις το αντίθετο αποτέλεσμα. Μέχρι στιγμής δεν νομίζω πως έχω καταφέρει και σπουδαία πράγματα. Ευτυχώς διαβάζουν και τα δύο, ο Ορέστης έχει αρχίσει να μυείται και στα κόμικς. Και φυσικά είναι τρελαμένα με το Halloween γιατί μάλλον είχαν και στο χωριό τους, τι να πω; Σε αυτό βέβαια φταίει η σύζυγος. Το καλό είναι πως δεν φοβόνται τα ζόμπι, τα βαμπίρ, τις μούμιες κτλ. Τους φαίνονται γλυκούλια, οπότε είμαι αισιόδοξος για το μέλλον.

“Cobra!”

Επί το έργον...

20) Λογοτεχνία του φανταστικού και ποπ κουλτούρα στην Ελλάδα. Πώς τα βλέπεις τα πράγματα να κινούνται και να εξελίσσονται; Τι σε ευχαριστεί στον χώρο, τι σε ενθουσιάζει; Υπάρχει κάτι το οποίο δεν σου αρέσει, σε στενοχωρεί ή πιστεύεις πως κατευθύνεται σε λάθος μονοπάτια;

Το πολύ θετικό είναι πως κινούνται. Γίνονται φεστιβάλ, ιδρύονται ομάδες και σύλλογοι, θεματικά μαγαζιά, νέοι εκδοτικοί που γνωρίζουν από λογοτεχνία του Φανταστικού, εξειδικευμένα εργαστήρια δημιουργικής γραφής κτλ. Το θέμα ήταν, είναι και θα είναι πως μιλάμε για μετρημένα κουκιά. Ναι, σίγουρα είμαστε περισσότεροι από παλαιότερα, δεν μας δείχνουν με το δάχτυλο, τουλάχιστον όχι συχνά, έχουν βοηθήσει πολύ σειρές όπως τα Stranger Things, The Witcher, Game of Thrones, Big Bang Theory και τα διάφορα podcasts, αλλά και πάλι, η αγορά είναι μικρή. Με ενθουσιάζει η αστείρευτη αγάπη ανθρώπων όπως εσύ, ο Χρήστος Κεσκίνης με τις ανθολογίες που κυκλοφoρεί και πληρώνει (!) τους συγγραφείς που συμμετέχουν, ο Μάριος Μητσόπουλος με το δωρεάν περιοδικό Ονειροβασίες, που το εκδίδει με τεράστιο προσωπικό κόπο, ο Θανάσης Παπαγεωργίου με τις Αλλόκοσμες Ιστορίες και γενικά όλη του τη στάση τόσα χρόνια, παλαιότερα η Ηλέην Ρήγα και η Μαριλένα Μέξη με τα fanzines/sites που διεύθυναν, ο Αλέξανδρος Μυροφορίδης με τα Αντίθετα Ημισφαίρια (αν δεν ήταν αυτός, δεν ξέρω αν θα είχα γράψει έστω κι ένα διήγημα), και ελάχιστοι άλλοι που θυσιάζουν ώρες και χρήμα για το κέφι τους.

Δεν μου αρέσει που πολλοί περισσότεροι ξοδεύουν αλόγιστα χρήμα απλώς και μόνο για να δουν το όνομά τους στα ράφια των βιβλιοπωλείων ή/και να συστήνονται ως συγγραφείς χωρίς να έχουν ταλέντο, χωρίς να έχουν κάτι σημαντικό να πουν, χωρίς καν να έχουν διαβάσει αρκετά έργα στον χώρο που τάχα υπηρετούν. Με εκνευρίζει και με θλίβει. Επίσης, δεν μου αρέσει καθόλου η νοοτροπία πως επειδή κάτι είναι γραμμένο από Έλληνα/Ελληνίδα συγγραφέα πρέπει να το στηρίξουμε. Όχι. Αν δεν αξίζει, δεν θα το στηρίξω! Με τον τρόπο αυτό διαιωνίζεται ένα λάθος το οποίο γιγαντώνεται, με αποτέλεσμα έργα που πραγματικά αξίζουν να χάνονται. Και φυσικά με ενοχλεί πολύ η όλη φάση με το Goodreads, τις κλίκες κτλ. Δεν βγάζω την ουρά μου απ’ έξω, κι εγώ έχω μερίδιο ευθύνης σε αυτό. Λίγο πολύ, οι περισσότεροι είμαστε γνωστοί, έστω μέσω διαδικτύου, οπότε δεν είναι εύκολο να λες την αλήθεια. Αλλά με μέτρο η ωραιοποίηση. Δεν κάνει καλό σε κανέναν, ούτε στο αναγνωστικό κοινό, ούτε στον συγγραφέα που νομίζει πως ξαφνικά έχει γίνει ο Brandon Sanderson. (σ.σ. δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με την τοποθέτησή σου!). Κατά τα άλλα, στα φεστιβάλ δεν μου αρέσει το πολύ θεατράλε της υπόθεσης, αλλά αυτό είναι καθαρά υποκειμενικό, οπότε πάω πάσο. Αν ο άλλος τη βρίσκει με το να ντύνεται ξωτικό, σαμουράι ή οτιδήποτε άλλο, καλά κάνει. Είναι δικό μου το θέμα με όλο αυτό.

21) Θεωρείς ότι όλα αυτά για τα οποία συζητάμε έχουν, αναπόφευκτα, ημερομηνία λήξης όσον αφορά την ενασχόληση; Προσωπικά δεν μπορώ να σκεφτώ καν πως θα υπάρξει περίοδος στην ζωή μου που θα σταματήσουν να με γοητεύουν. Μπορεί σε μικρότερη ένταση, αλλά όχι να σταματήσουν…

Θα συμφωνήσω μαζί σου. Προφανώς δεν μπορεί να είναι η κύρια έγνοια μου, because life happens κτλ, είμαστε ενήλικες με παιδιά, δουλειές και χίλια δυο άλλα πράγματα. Αλλά στον ελάχιστο προσωπικό χρόνο, μετά την οικογένειά μου, εννοείται πως προτεραιότητά μου είναι να παίξω RPG κάθε Σάββατο απόγευμα. Και πριν κοιμηθώ, να διαβάσω κάποιο βιβλίο, φαντασίας προφανώς. Δυστυχώς, για κάτι περισσότερο ούτε λόγος.

22) Πίστεψε με Ηλία, θα μπορούσα να σε ρωτήσω τόσα και άλλα τόσα πράγματα, αλλά στο τέλος η συνέντευξη θα κυκλοφορούσε σε e-book! Θέλω σε αυτό το σημείο να σε ευχαριστήσω για τον χρόνο σου, την φιλία σου και όλα όσα προσφέρεις στον χώρο της φαντασίας και των κόμικς, με τόσο πάθος και μεράκι. Τα τελευταία λόγια της συνέντευξης ανήκουν σε σένα.

Εγώ σε ευχαριστώ, Θανάση, πρώτα από όλα εσένα προσωπικά, και μετά όλα τα παιδιά της Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας Καρδίτσας για την επιμονή σας και την ανιδιοτέλεια που σας χαρακτηρίζει. Συνεχίστε έτσι. Ονειρεύομαι ένα επικό debate Moorcock vs Tolkien live στο youtube, οργανωμένο από τη ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.Κ φυσικά, με έγκριτους καλεσμένους και πρώτο και καλύτερο τον Χρήστο Κεσκίνη! Δηλώνω από τώρα παρών! Χαχαχα! Πέρα από την πλάκα, η δουλειά σας είναι σε πολύ υψηλά standard, τόσο τα άρθρα και τα αφιερώματα όσο και τα e-books. Δεν χρειάζεστε τις δικές μου συμβουλές. Ελπίζω να τα πούμε και από κοντά σε κάποιο φεστιβάλ. Μέχρι τότε, εις το επανιδείν!