Η Ανθρώπινη Συγχορδία : Ο Άλτζερνον Μπλάκγουντ γράφει για την απόκρυφη φύση του ήχου!

«Γνώριζε ότι πολλοί περίεργοι άνθρωποι έβαζαν αγγελίες στις εφημερίδες, όπως και ότι πολλοί περίεργοι άνθρωποι έγραφαν γράμματα σε αυτές, και ο Σπίνι –έτσι τον αποκαλούσαν όσοι τον αγαπούσαν– ήταν επιμελής μελετητής και διάβαζε στήλες που ήταν γνωστές ως “Αγωνία” και “Ζητείται βοήθεια”. Κάποια στιγμή, όταν έφτασε στην ηλικία των είκοσι οκτώ και μην έχοντας δουλειά, τα νήματα του ακόλουθου περιστατικού μπήκαν στο μοτίβο της ζωής του και “οδήγησαν σε κάτι” που μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει απορίες και έκπληξη.

Η διαφήμιση που ήταν τελικά το δόλωμα έλεγε:

ΖΗΤΕΙΤΑΙ, από συνταξιούχο κληρικό, βοηθός γραμματέα με θάρρος και φαντασία. Φωνή τενόρου και απαραίτητη κάποια γνώση της εβραϊκής γλώσσας· ελεύθερος υποχρεώσεων· αγαθός. Αίτηση για την εργασία υπόψιν Φίλιπ Σκέιλ».

Ο ισχυρισµός ότι η µουσική µοιράζεται µια µυστηριώδη σχέση µε την ανθρώπινη ψυχή δεν είναι καινούργιος. Για χιλιάδες χρόνια, από τότε που οι µακρινοί πρόγονοί µας άρχισαν να δηµιουργούν ευχάριστους ήχους µε όποια στοιχειώδη εργαλεία µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν, η µουσική αποτελούσε σηµαντικό µέρος του τελετουργικού, της ιεροτελεστίας και της πνευµατικής ζωής. Στην Ανθρώπινη Συγχορδία, ο διάσηµος δάσκαλος του υπερφυσικού Algernon Blackwood απογειώνει αυτόν τον ισχυρισµό – µε συναρπαστικά και προκλητικά για τη σκέψη συµπεράσµατα...»

Τους τελευταίους μήνες, και σε κοντινή, μεταξύ τους, χρονική απόσταση, είχαμε την ευτυχία να δούμε να κυκλοφορούν, μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα, κάποια από τα βιβλία του Άγγλου συγγραφέα της Φαντασίας και του Παράξενου, του Άλτζερνον Μπλάκγουντ. Ενός συγγραφέα που, στην Ελλάδα, συστήθηκε ευρέως στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, μέσα από τον τόμο «Ιστορίες στο Λυκόφως», της θρυλικής σειράς βιβλίων Terra Nova, εμπνευστής της οποίας αποτέλεσε ο γνωστός στους κύκλους της αναζήτησης, συγγραφέας και ερευνητής Παντελής Γιαννουλάκης.

H αλήθεια είναι πως το βιβλίο έχω κάμποσο καιρό που το διάβασα, και ομολογώ πως ήρθε σε μια περίοδο που κατάφερε να με αποκολλήσει από το αναγνωστικό τέλμα στο οποίο είχα περιέλθει. Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, βυθίστηκα για τα καλά μέσα στην ιστορία του, την απόλαυσα στο έπακρο, με έκανε να προβληματιστώ, να εμβαθύνω σε κάποια ενδιαφέροντα σημεία του και να αναπτύξω σκέψεις γύρω από τις θεωρίες και την πλοκή του.

Άλλωστε πως θα ήταν δυνατόν, διαβάζοντας ένα βιβλίο του Άλτζερνον Μπλάκγουντ, όπως και όλης αυτής της κάστας των «συγγραφέων-αναζητητών» του Φανταστικού, που διαμόρφωσαν και επηρέασαν τους μεταγενέστερους ομότεχνούς τους, να μην πιάνεις τον εαυτό σου να «ταξιδεύει» σε νοηματικά μονοπάτια εσωτερικής γνώσης και μυστικιστικών αναζητήσεων. Όλα αυτά, δοσμένα τεχνηέντως στον αναγνώστη, υπό το κάλλυμα που προσφέρει η λογοτεχνική δεινότητα και ο αστείρευτος πλούτος της φαντασίας, όπως αυτά εκφράζονται μέσα από το Παράξενο και το Φανταστικό!

Αποφάσισα, λοιπόν, να ξεκινήσω το «ταξίδι» μου, στον μυστικό κόσμο του Άλτζερνον Μπλάκγουντ, με το βιβλίο του «Η Ανθρώπινη Συγχορδία» και η αλήθεια είναι πως οι προσδοκίες μου όχι απλά υπερκαλύφθηκαν από αυτό με το οποίο ήρθα αντιμέτωπος διαβάζοντας, αλλά κατάφερε και πυροδότησε μέσα μου, ακόμα πιο έντονα, το ενδιαφέρον μου για τον συγκεκριμένο συγγραφέα, το έργο, την ζωή και την πορεία του.

Το βιβλίο μας εισάγει στην ιστορία του με την αλληλογραφία που αναπτύσσει ο πρωταγωνιστής μας Ρόμπερτ Σπίνρομπιν, με αφορμή μια παράξενη αγγελία ενός συνταξιούχου κληρικού ονόματι Φίλιπ Σκέιλ, ο οποίος αναζητούσε έναν κατάλληλο νέο, με συγκεκριμένα προσόντα, για να συμμετάσχει στην διενέργεια ενός σημαντικού πειράματος που σχετίζεται με τον ήχο.

Ο Σπίνρομπιν, αναζητώντας εν μέρει την περιπέτεια και εν μέρει την οικονομική εξασφάλιση και το κυνήγι της ευκαιρίας για κάτι καλύτερο, γίνεται δεκτός από τον κληρικό Σκέϊλ και ξεκινάει το ταξίδι του, το οποίο θα τον βρει να ταξιδεύει με προορισμό κάποιο απομακρυσμένο τοπίο, κάπου στην εξοχή της δυτικής Ουαλίας, στην οποία βρίσκεται το σπίτι στο οποίο θα παραμένει για όλο το διάστημα των πειραμάτων που θα συμμετάσχει.

Μύστης, εσωτεριστής και φυσιολάτρης, ο Άλτζερνον Μπλάκγουντ, τοποθέτησε την ιστορία του μακριά από κάποιο αστικό κέντρο, θέλοντας να τονίσει το μεγαλείο και την απεραντοσύνη της Φύσης και του Σύμπαντος, ενώ παράλληλα να καταδείξει την ταπεινότητα του Ανθρώπου, ο οποίος γεννιέται, ζει και πεθαίνει μέσα σε αυτή την μυστικιστική Ολότητα που τον περιβάλλει...

Λίγα γκρεμισμένα σπίτια από γκρίζα πέτρα βρίσκονταν διάσπαρτα στις χαμηλότερες πλαγιές ανάμεσα σε κακοτράχαλα και εγκαταλελειμμένα χωράφια. Εδώ και εκεί οι προεξοχές των βράχων έφταναν ως τον ουρανό σε σκοτεινές και απόκρημνες κορυφογραμμές. […] «Θλιβερή και μοναχική, αυτή η μεγάλη έκταση του γυμνού βουνού και του γκρεμού» παρατήρησε δυνατά αλλά σαν να μονολογούσε «ωραία όμως, πολύ, πολύ ωραία» […] «Σε κάθε βαθιά ομορφιά πρέπει να υπάρχει και αυτός» είπε ο κληρικός «ο καλός τρόμος, εννοώ, φυσικά, τόσο όσο για να αναδείξει την μικρότητα του ανθρώπου, εν συγκρίσει.»

Ο πρωταγωνιστής μας δεν θα είναι μόνος του σε αυτό το μεγάλο εγχείρημα, το πείραμα με τον «ήχο», όπως τον είχε ενημερώσει ο κληρικός Σκέϊλ, αλλά μαζί τους στο σπίτι θα διαμένουν, και θα συμμετέχουν σε αυτό, η οικονόμος κυρία Μόουλ και η νεαρή Μίριαμ.

Ο καθένας έχοντας έναν συγκεκριμένο ρόλο σε όλο αυτό που θα τελούνταν το επόμενο διάστημα μέσα στην εξοχική κατοικία του κληρικού Σκέϊλ. Όλοι τους θα έπρεπε να είναι έτοιμοι και αφυπνισμένοι, καθώς και να προετοιμάζονται διαρκώς για αυτό το σπουδαίο και μεγάλο που ερχόταν, το αποτέλεσμα του οποίου θα ήταν τόσο συγκλονιστικό που θα είχε να κάνει με δυνάμεις πέρα από την απτή μας καθημερινότητα.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες και έρευνες που υποστηρίζουν και αποδεικνύουν την επίδραση του ήχου μέσω των δονήσεων, των συχνοτήτων και της μουσικής. Η ίδια η επιστήμη πλέον συνηγορεί σε αυτό, προχωρώντας σε ολοένα και πιο συγκλονιστικές ανακαλύψεις. Μια πρωτοποριακή ιδέα, μια καινοτόμα θεωρία που στα χρόνια της εποχής του συγγραφέα ο κόσμος την μελετούσε, την εξερευνούσε, την ανέλυε μέσα από το πρίσμα πολλών πλευρών (ετερόκλητων πολλές φορές) επί του θέματος. Οι δονήσεις, η εκφορά των «θείων ονομάτων», οι κραδασμοί, η ίδια η μουσική, είναι το αντικείμενο που απασχόλησε από τα αρχαία χρόνια πολλούς μύστες και φιλοσόφους, οι οποίοι μέσω μιας αποκρυφης φιλοσοφίας και μιας υπερβατικής φυσικής, προσπάθησαν να πραγματώσουν τις έρευνές τους, τις βαθύτερες πεποιθήσεις τους σε σχέση με το Σύμπαν και τον Άνθρωπο!

«Κανείς δεν ακούει τώρα τα πρωινά αστέρια όταν τραγουδούν στον ήλιο· κανείς δεν γνωρίζει το τραγούδι των σφαιρών! Τα αυτιά του κόσμου έχουν βουλώσει από λαγνεία, και η παλιά θεϊκή επιστήμη της αληθινής ονομασίας μοιάζει να έχει χαθεί για πάντα μέσα στον κρότο των μηχανών και τον θόρυβο των μηχανημάτων! …»

Ο Άλτζερνον Μπλάκγουντ παίρνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα, μια απόκρυφη θεωρία, τοποθετεί ένα μεγαλεπήβολα μυστικιστικό τελικό στόχο, και με θεμέλιο αυτά τα υλικά χτίζει πάνω τους το οικοδόμημα της ιστορίας που περιγράφεται μέσα στις σελίδες του βιβλίου «Η Ανθρώπινη Συγχορδία». Καθώς διάβαζα, διαισθανόμουν πως τίποτα δεν ήταν τοποθετημένο τυχαία μέσα στην ιστορία. Όλα έπαίζαν τον ρόλο τους, όλα συμπλήρωναν αυτό το απόκρυφο «παζλ» του μυστηρίου που εκτυλίσσεται μέσα στις σελίδες του.

Τουλάχιστον αυτό ήταν το αίσθημα που γεννήθηκε μέσα μου καθώς διάβαζα το βιβλίο. Ο Αλτζερνον Μπλάκγουντ, ένας ιδιαίτερος άνθρωπος και συγγραφέας, πολυπράγμων και με έντονες ανησυχίες και ενασχολήσεις δεν θα μπορούσε να γράψει, έτσι απλά, άλλη μία ιστορία φαντασίας, στερούμενης του όποιου βάθους και του όποιου καλυμμένου δευτέρου επιπέδου κάτω από τις λέξεις…

Η τετράδα των ανθρώπων που συμπληρώνει τους βασικούς πρωταγωνιστές του βιβλίου αποτελούν ένα αναπόσπαστο μέρος όλου αυτού του απόκοσμου σκηνικού που εκτυλίσσεται «εντός των τειχών» της εξοχικής κατοικίας του κληρικού Σκέϊλ.

Όλοι μαζί σαν τις τέσσερις νότες της συγχορδίας: ο Σκέϊλ, ο μεγάλος μπάσος· η Μόουλ, η απαλή άλτο· ο ίδιος και η Μίριαμ, αντίστοιχα, ο τενόρος και η σοπράνο.

Τέσσερις άνθρωποι λειτουργούν από κοινού, συνδυάζοντας ο καθένας τις δικές του ικανότητες, που τον κάνουν να ξεχωρίζει, να αναδεικνύει και να αλληλοσυμπληρώνεται με τους υπολοίπους, με απώτερο σκοπό την επίτευξη της επιτυχούς έκβασης του περιβόητου πειράματος. Τέσσερις άνθρωποι που αν τους αναλύσουμε, τον καθένα ξεχωριστά, μας δίνουν το στίγμα της μυστικιστικής προσπάθειας τους.

Ο Ρόμπερτ Σπίνραντ είναι η φλόγα της θέλησης και της περιέργειας, της ακατανίκητης επιθυμίας για ανακάλυψη· ο Φίλιπ Σκέϊλ αντιπροσωπεύει την βαθιά γνώση που «δένει» την προσπάθεια και την καθοδηγεί, η Μίριαμ (καθόλου τυχαία η επιλογή του ονόματός της, από τον συγγραφέα) είναι το «κλειδί» που ξεκλειδώνει τα μυστικά, ενώ η οικονόμος κυρία Μόουλ (με δυσκόλεψε λιγάκι η περίπτωση της, δεν το κρύβω) είναι η βάση, η πραγματικότητα πάνω στην οποία ο άνθρωπος πατάει (...και αναπόφευκτα ξεκινάει) για τη μυητική του αναζήτηση!   

Επιστήμη, μεταφυσική, θεολογία, ψυχολογία τοποθετούνται στον λευκό καμβά, πάνω στον οποίο, ο Μπλακγουντ, με περίτεχνο τρόπο, θα χρησιμοποιήσει για να δημιουργήσει ένα αριστούργημα που μέσα του θα θελήσει να περικλύσει τον ίδιο τον Θεό. Την προσέγγιση με κάτι ανώτερο, την εμβάθυνση σε ένα μυστικό κόσμο μακριά από τα βλέμματα των κοινών θνητών, την κατάκτηση μιας απόκρυφης γνώσης που λίγοι μπορούν να κατέχουν και εν τέλει να διαχειριστούν.

Σε μια παλαιότερη εποχή που πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι όπως συγγραφείς, επιστήμονες, άνθρωποι του πνεύματος, μύστες, αποκρυφιστές, όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά, έμπλεκαν μέσα σε ένα κουβάρι ατέρμονης αναζήτησης τις προσεγγίσεις τους· κινούμενοι μέσα από μια πολύπλευρη και σύνθετη οπτική των πραγμάτων, προσπαθώντας να κατανοήσουν αυτό που υπάρχει γύρω τους και τους περιβάλλει, με εργαλεία τους την κάθε γνωστή και διαθέσιμη γνώση αλλά και την εξερεύνηση και χρήση νέων, απόκρυφων γνώσεων που συνέβαλλαν στις εκάστοτε αναζητήσεις τους.

Ο συμβολισμός των όσων διάβαζε, αναμφίβολα του προκάλεσε την ανάμνηση. Ένιωθε να παγιδεύεται στα μεγάλα αόρατα δίχτυα  του θαύματος που σάρωναν για πάντα τον κόσμο. […] Η ψυχή του αντιλαμβανόταν πως ήταν εναλλάξ αναστατωμένη και εξυψωμένη καθώς διάβαζε… και συλλογιζόταν… καθώς οραματιζόταν σε κάποιο βαθμό τα γιγάντεια Μεγαλεία, τους θαυμάσιους Τροχούς, τα πνευματικά Φτερά και Πρόσωπα και όλα τα άλλα σύμβολα ισχυρής απεικόνισης που προκαλούσε η φαντασία αυτού του παλιού εβραϊκού κόσμου…

Η κλιμάκωση της ιστορίας είναι σταδιακή και συμβαίνει με απόλυτα φυσικό και ομαλό τρόπο. Ο πρωταγωνιστής μας έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος, μέσω της προετοιμασίας του, με την φύση του πειράματος στο οποίο δέχθηκε να συμμετάσχει. Κάθε μέρα που περνάει λαμβάνει πληροφορίες που τον φέρουν όλο και πιο κοντά σε αυτό που επιχειρείται. Πιο κοντά σε γνώση, απέναντι στην οποία καλείται να ανταποκριθεί. Ο συγγραφέας μας δίνει την ψυχολογική κατάσταση του πρωταγωνιστή μας Ρόμπερτ Σπίνρομπιν, τις σκέψεις, τους προβληματισμούς του, τις αμφιβολίες και τις ανησυχίες που αναπτύσσονται μέσα του. Η ανθρώπινη φύση που έρχεται αντιμέτωπη με κάτι το Υπερκόσμιο, το Άγνωστο, το Μυστηριώδες.

Το βιβλίο θα περίμενε κανείς ότι επρόκειτο να είναι ένα βαρύ και δύσκολο ανάγνωσμα, το οποίο θα απευθυνόταν σε «μυημένους» και πιο «ψαγμένους» αναγνώστες. Ίσως... λιγάκι, σε σημεία. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν είναι απαγορευτικό ακόμα και για τον νέο ή τον τελείως αδαή αναγνώστη της λογοτεχνίας του φανταστικού. Σε αυτό βοηθάει η περίτεχνη απλότητα με την οποία ο Άλτζερνον Μπλάκγουντ έγραψε το έργο· ένα έργο το οποίο, με απόλυτο σεβασμό και προσήλωση, πήραν στα χέρια τους η μεταφράστρια Άννα Βάντη και η επιμελήτρια Ζωή Τσούρα, καταφέρνοντας να το προσαρμόσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο σήμερα, διατηρώντας, από τη μία πλευρά, το συγγραφικό πνεύμα και την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης και παρουσιάζοντας το με μια ανανεωμένη και φρέσκια προσέγγιση στο σήμερα, από την άλλη.

Το βιβλίο κλείνει με ένα πολύ όμορφο και δυνατό μήνυμα. Είναι ενδεχομένως η «ουσία», το απόσταγμα της κοσμοθέασής του Άλτζερνον Μπλάκγουντ, το οποίο ήθελε τελικά να μεταδώσει στον αναγνώστη του βιβλίου. Είτε για κάποιον λέγεται Θεός, ανώτερη δύναμη ή ότι άλλο πρεσβεύει ο καθένας, ανάλογα με τις πεποιθήσεις και τα πιστεύω του, η Αγάπη, η Ομορφιά, το Θαύμα μπορεί να είναι πιο κοντά μας, δίπλα μας. Ίσως να μην χρειάζεται να κυνηγήσουμε το Άπιαστο, το «Θείο» ανάμεσα στους Ουρανούς, αλλά αυτό να υπάρχει ανάμεσά μας, στην καθημερινότητά μας και να μας περιβάλλει με τη χάρη του.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, λοιπόν, που είμαι σίγουρος ότι θα ανακινήσει το αναγνωστικό σας ενδιαφέρον και θα σας προκαλέσει ακόμα περισσότερο να ασχοληθείτε περαιτέρω με τον συγγραφικό κόσμο του Άλτζερνον Μπλάκγουντ. Προσωπικά, θα επιστρέψω ξανά με κάποιο από τα υπόλοιπα βιβλία του συγγραφέα· αυτό είναι το πλέον σίγουρο.

Προσπαθήστε να βγείτε από την σημερινή «λογική», από τις σύγχρονες λογοτεχνικές φόρμες, ακόμα και από τον χαρακτήρα που διέπει τη σύγχρονη λογοτεχνία του φανταστικού. Αφεθείτε σε ένα κόσμο παλαιότερο, γίνετε μέρος αυτού, βιώστε την μυσταγωγική ατμόσφαιρα, μέσα στην οποία θα κληθείτε να ανακαλύψετε πράγματα που έχουν να κάνουν με την απόκρυφη ύπαρξη, τόσο την δική μας όσο και του κόσμου που μας περιβάλλει...