Ερωτόκριτος: Το graphic novel του ρομαντικού, ιπποτικού έπους...

Του κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνου
και του τροχού που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνου,
και του καιρού τ' αλλάματα που αναπαημό δεν έχου,
μα στο καλό κ' εις το κακό περιπατούν και τρέχου
και των αρμάτω οι ταραχές, αχώρητες και τα βάρη,
του έρωτα η εμπόρεση και της φιλιάς η χάρη,
αυτάνα μ' εκινήσασι τη σήμερον ημέρα
ν' αναθιβάλω και να πω τα κάμαν και τα φέρα
σ' μια κόρη κ' έναν άγουρο που μπερδεύτηκα ομάδι
σε μια φιλιάν αμάλαγη, με δίχως ασκημάδι.
Κι όποιος του πόθου εδούλεψε εισέ καιρό κιανένα
ας έρθη για ν' αφουκραστή ό, τι 'ναι εδώ γραμμένα.
Αφουκραστήτε το λοιπό...

“... Και τ' όνομά τση το γλυκύ το λέγαν Αρετούσα, οι ομορφιές τση ήσαν πολλές, τα κάλλη τση ήσαν πλούσα. Χαριτωμένο θηλυκό την ήκαμεν η Φύση,
κι η σιάτση δεν ευρίσκετο σ' Ανατολή και Δύση.
Και τ' όνομά του νιούτσικου Ρωτόκριτο το λέγαν, ήτονε τσ' αρετής πηγή και τσ' αρχοντιάς η φλέγα κι όλες τσι χάρες π' Ουρανός και τ' Άστρη εγεννήσαν, μ' όλες τον εμοιράνανε, μ' όλες τον εστολίσαν...”

Πρόκειται για μερικούς από τους 10.012 στίχους του Ερωτόκριτου, του αφηγηματικού ποιήματος του Κρητικού ποιητή Βιτσέντζου Κορνάρου, του οποίου η συγγραφή τοποθετείται στις αρχές του 17ου αιώνα. Ο Ερωτόκριτος, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο έργο της κρητικής λογοτεχνίας και ένα από τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Είναι γραμμένο στην κρητική διάλεκτο, σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, ο οποίος με παραλλαγές στην πορεία του χρόνου, αποτέλεσε την στιχουργική μορφή της βυζαντινής και μεταγενέστερης δημοτικής παράδοσης. Η έμμετρη μυθιστορία του ρομαντικού, ιπποτικού έπους του Βιτσέντζου Κορνάρου, περιγράφει, έχοντας σαν κύριο θέμα, τον έρωτα ανάμεσα σε δύο νέους, του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο ενέπνευσε σημαντικούς δημιουργούς της νεότερης παράδοσης της χώρας μας, μερικοί εκ των οποίων, ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος και ο κρητικός μουσικός Νίκος Ξυλούρης. Προσαρμοσμένο στο σήμερα μέσα από το σύγχρονο μέσο των κόμικς, είχαμε την ευτυχία να διαβάσουμε τη μεταφορά του σημαντικού αυτού έργου της περιόδου της ύστερης Αναγέννησης, σε graphic novel. Υπεύθυνοι του εγχειρήματος αυτού μια ομάδα τριών δημιουργών που αποτελείται από τους Γιώργο Γούση (σχέδιο), Δημοσθένη Παπαμάρκο και Γιάννη Ράγκο (σενάριο/προσαρμογή).

Η αλήθεια είναι ότι το graphic novel Ερωτόκριτος το είχα διαβάσει λίγο καιρό από τη κυκλοφορία του, όμως πάντοτε ήθελα να μεταφέρω την άποψη μου μέσω της ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.Κ, μιας και το θεωρώ ένα έργο το οποίο θα πρέπει να προσεγγίσει το αναγνωστικό κοινό, που δεν έχει τύχει να το διαβάσει, έστω και τόσα χρόνια μετά την κυκλοφορία του. Πάντα το είχα στο μυαλό μου, δοθείσης της ευκαιρίας, να το παρουσιάσω σε ένα άρθρο, οπότε μια τακτοποίηση στα ράφια με τα graphic novels της συλλογής μου ήταν το έναυσμα για να το κάνω, έστω και μετά από τόσο καιρό, πραγματικότητα! Κάλλιο αργά παρά ποτέ...

To graphic novel του Ερωτόκριτου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Polaris και είχε παρουσιαστεί, για πρώτη φορα, στο ελληνικό κοινό, κατά την διάρκεια του Comicdom Con Athens 2016. Η αναμενόμενη, τότε, από πολλούς, κυκλοφορία του, κατάφερε να κερδίσει αμέσως τις εντυπώσεις των αναγνωστών, κάνοντας το μία από τις καλύτερες graphic novel εκδόσεις που είδαμε ποτέ από Έλληνες δημιουργούς (σ.σ. κατά την ταπεινή μου άποψη εξακολουθεί να αποτελεί μία απο τις καλύτερες δουλειές κόμικ μέχρι και σήμερα!). Πώς θα ήταν άλλωστε δυνατόν να μην συμβεί όταν, μέσα από τις 88 σελίδες του έργου, ξεδιπλώνεται ένα μαγευτικό, σχεδόν εκστατικό ντελίριο λόγου, εικόνας και χρωμάτων, το οποίο καταφέρνει να σε συνεπάρει και να σε κάνει μέρος της ιστορίας, καθώς διαβάζεις τις πρώτες κιόλας σελίδες του. Η δημιουργία του δεν ήταν -σίγουρα- μια απλή υπόθεση. Κάθε καρέ του έργου είναι απόλυτα προσεγμένο, με προσήλωση και σεβασμό στο πρωτότυπο έργο αλλά και με βαθιά αναζήτηση και έρευνα διαφόρων περιόδων της ελληνικής ιστορίας, που οδήγησαν στην επίτευξη του τελικού αισθητικού αποτελέσματος.

Η απόδοση, η απεικόνιση και η συνολικότερη δομή του συγκεκριμένου δημιουργικού πονήματος, τοποθετείται σε μια άχρονη περίοδο η οποία χαρακτηρίζεται από μια αριστοτεχνική και ετερόκλητη σύνθεση πολιτιστικών στοιχείων. Στοιχεία τα οποία συμπορεύονται και συνταιριάζουν, όπως το κάλλος του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, η πνευματικότητα του Βυζαντίου και ο ρομαντισμός του Μεσαίωνα. Η προσαρμογή του κειμένου του έργου, από τους Παπαμάρκο και Ράγκο, καταφέρνει να συμπτύξει και να αποδώσει την ιστορία του Ερωτόκριτου με απόλυτα επιτυχημένο τρόπο. Οι διάλογοι του έργου, η εμβάθυνση και το δέσιμο με τους χαρακτήρες, η συναισθηματική κορύφωση και η δομημένη νοηματική του συνέχεια, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του. Η ταυτόχρονη χρήση τόσο της νεοελληνικής γλώσσας όσο και της κρητικής διαλέκτου για τους διαλόγους, με αυτούσια αποσπάσματα του Κορνάρου, που λειτουργούν ως «χαλί» στην αφηγηματική σύνδεση της ιστορίας, είναι από τα στοιχεία που προσθέτουν στο τελικό αποτέλεσμα.

Παράλληλα με το κείμενο, τα σχέδια του Γούση είναι από τα χαρακτηριστικά εκείνα του graphic novel που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Καθαρές γραμμές, πανέμορφοι χρωματισμοί, εμπνευσμένη αποτύπωση του αστικού χώρου και του φυσικού τοπίου, κινηματογραφικές σκηνές μάχης, είναι μερικά από τα στοιχεία που απεικονίζονται στις σελίδες του. Οι χαρακτήρες φέρουν τα χαρακτηριστικά των μορφών των τοιχογραφιών της μινωικής εποχής, παρουσιάζοντας τους ερυθρόμορφους (για σκηνές που εκτυλλίσονται ημέρα) και μελανόμορφους (για σκηνές που εκτυλλίσονται νύχτα), ακολουθώντας την λογική των αρχαίων αμφορέων, αποδίδοντας άψογα την συναισθηματική τους κατάσταση, κατά την αφηγηματική ροή του έργου.

Πρόκειται για μια δουλειά που απευθύνεται σε όλους τους αναγνώστες, και μη, των κόμικς! Ένα κλασσικό έργο, μια μυθιστορία, που μέσω του σύγχρονου τρόπου έκφρασης των κόμικς, μπορεί να προσεγγίσει πολλούς και διαφορετικούς τύπους αναγνωστών. Όχι μόνο λόγω της ποιότητας του πρωτότυπου έργου, αλλά και λόγω της ποιότητας της δουλειάς των τριών δημιουργών του graphic novel. Αποτελεί μια σύγχρονη, ελληνική πρόταση στον ευρύτερο χώρο της τέχνης του Φανταστικού. Περικλείει όλα εκείνα τα στοιχεία που διέπουν το είδος, όπως ο έρωτας, ο ιπποτισμός, η ανδρεία, η μαγεία, η πίστη, η τιμή. Τις παραδόσεις εκείνες ενός αξιακού συστήματος που τείνει να εκλείψει πλέον στις μέρες μας. Ενός ρομαντικού πεδίου μέσα στο οποίο οι χαρακτήρες υπάρχουν και λειτουργούν, παραδειγματίζοντάς μας με τις πράξεις και τις αποφάσεις τους. Με πείσμα και θάρρος. Με ευγένεια και με τόλμη. Μετατρέποντάς το σε ένα έργο πολυδιάστατο και διαχρονικό! Οι τρεις δημιουργοί του, Γούσης, Παπαμάρκος και Ράγκος, κατέβαλλαν μεγάλη προσπάθεια στο δύσκολο έργο τους να μεταφέρουν και να προσαρμόσουν τον Ερωτόκριτο σε ένα αξιόλογο κόμικ. Και τα κατάφεραν!

Είναι άλλωστε λογικό πως μια προσεγμένη και καλοδουλεμένη έκδοση, όπως αυτή του graphic novel του Ερωτόκριτου, χαίρει της απήχησης και την ανταπόκρισης του κοινού τόσα χρόνια μετά την κυκλοφορία του (σ.σ. σημειωτέον ότι η έκδοση του έχει αγγίξει την 11η χιλιάδα!). Οι καλές και ποιοτικές δουλειές μένουν αναλοίωτες στον χρόνο, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο, οπότε δεν έχετε παρά να το διαβάσετε και να αναζητήσετε και εσείς τη μαγεία που κρύβεται μέσα στις σελίδες του...